Mededelingen over de eindexamens 2025 voor vmbo, havo en vwo (Septembermededeling)

Septembermededeling

Datum: 27 september 2024

Bestemd voor:

• scholen voor voortgezet onderwijs;
• instellingen voor beroepsonderwijs en volwasseneneducatie (VAVO);
• de staatsexamens vo van het College voor Toetsen en Examens;
• vso-scholen met examenaanwijzing;
• alle vso-scholen die onderwijs verzorgen aan examenkandidaten.

RIO staat voor Registratie Instellingen en Opleidingen en vervangt onder meer het systeem BRIN.

1 Algemene informatie

1.1 Opzet Septembermededeling

In de Septembermededeling is actuele en relevante informatie over de eindexamens 2025 opgenomen. Informatie die bij publicatie van de Septembermededeling nog niet beschikbaar is, wordt in maart 2025 aan deze mededeling toegevoegd (de Maartaanvulling).

1.2 Activiteitenplanning centrale examens 

In de activiteitenplanning centrale examens 2025 zijn alle activiteiten van de centrale examens (ce’s), inclusief digitale centrale examens, opgenomen.

Als in de loop van het schooljaar wijzigingen worden aangebracht, ontvangt de (plaatsvervangend) examensecretaris hierover bericht via een mailing vanuit Examenblad.nl.

1.3 Mijn Examenblad en mailings

De officiële mededelingen over het centraal examen worden via Examenblad.nl naar het e-mailadres van de (plaatsvervangend) examensecretaris verzonden dat geregistreerd staat op Mijn Examenblad.

Op Mijn Examenblad staan ook alle namen en e-mailadressen van de overige functionarissen geregistreerd. Kijk voor meer informatie over de mailings en geregistreerde functionarissen op de pagina Mijn Examenblad en mailings.

1.3.1 Gegevens examensecretaris

De (plaatsvervangend) examensecretaris kan alle gegevens wijzigen met uitzondering van zijn eigen gegevens. Deze kunnen alleen door het College voor Toetsen en Examens (CvTE) worden gewijzigd. De directie moet hiervoor een wijzigingsverzoek mailen naar examenblad@cvte.nl met daarin de oude en nieuwe situatie onder vermelding van de instellings- en vestigingscode en voornaam, voorletters, achternaam en e-mailadres van de examensecretaris.

1.3.2 Wijzigen vestigingsgegevens

De (plaatsvervangend) examensecretaris kan het telefoonnummer van de schoolvestiging en het postadres wijzigen tot 28 februari 2025 op Mijn Examenblad. Het postadres wordt vermeld op het overzicht ‘Pooling tweede correctie’.

1.3.3 Mijn Examenblad voor docenten

In de Septembermededeling staat veel informatie die docenten direct aangaat. Contact vanuit de examenorganisaties (OCW, Inspectie, CvTE, Cito, DUO) met docenten is belangrijk om het maken en afnemen van de examens te ondersteunen en te optimaliseren.

De (plaatsvervangend) examensecretaris krijgt veel informatie binnen om te delen met docenten. Als de examensecretaris via Mijn Examenblad docenten met examenklassen registreert, wordt er zoveel mogelijk informatie op maat gestuurd. Docenten worden dan per schoolsoort en vak benaderd, zoals bij aanvullingen op het correctievoorschrift. De (plaatsvervangend) examensecretaris ontvangt uiteraard alle mailings. Daarnaast is bij elke mailing zichtbaar aan wie de mailing nog meer is verzonden.

Heb je als docent nog geen account op Mijn Examenblad waardoor je de mailings niet rechtstreeks ontvangt? Geef je dan op bij je (plaatsvervangend) examensecretaris.

2 Rooster

2.1 Eerste tijdvak

Het rooster centraal examen 2025 (incl. de examenduur) is op 26 juni 2023 vastgesteld. Met de wijzigingsregeling van 26 augustus 2023 is het tweede tijdvak uitgebreid naar zes dagen.

Bijlage 1, rooster centrale examens eerste tijdvak 2025
Bijlage 2, start- en einddata centrale eindexamens tweede tijdvak 2025

Op Examenblad.nl is het rooster voor het eerste tijdvak ook als interactief rooster gepubliceerd.

NB In het geval van een noodscenario kunnen één of meer centrale examens worden uitgesteld. In het meest ingrijpende noodscenario kunnen het eerste en tweede tijdvak zich uitstrekken tot het moment van de aanvang van de vroegste zomervakantie (aanvangsdatum 5 juli 2025, volgens het overzicht schoolvakanties schooljaar 2024-2025 van het ministerie van OCW).

2.2 Tweede tijdvak

De duur van de centrale examens in het tweede tijdvak is gelijk aan de overeenkomstige examens in het eerste tijdvak.

De centrale examens in het tweede tijdvak starten op dinsdag 17 juni 2025 (schriftelijke examens) en eindigen op dinsdag 24 juni 2025. Op 19 juni 2025 vindt naast afnames op de scholen ook de afname van de centrale examens in de aangewezen vakken plaats door het CvTE, zie ook paragraaf 11.2.

2.3 Derde tijdvak

De roosters voor het derde tijdvak zijn vanaf februari beschikbaar op de site van DUO.

3 Toegestane hulpmiddelen

3.1 Regeling toegestane hulpmiddelen

De toegestane hulpmiddelen bij het centraal examen 2025 zijn geregeld in de Regeling toegestane hulpmiddelen voor de centrale examens VO 2025, met de volgende specifieke bijlagen:

• Bijlage 1 - Hulpmiddelen vmbo 2025
• Bijlage 2 - Hulpmiddelen havo en vwo 2025

3.2 Spellingcontrole

De spellingcontrole mag worden gebruikt bij centrale examens waarbij de spelling niet wordt beoordeeld.

Als de computer als schrijfgerei wordt ingezet bij de centrale examens Nederlands dient de spellingcontrole uitgeschakeld te zijn. Alleen aan kandidaten met een deskundigenverklaring dyslexie mag het gebruik van spellingcontrole bij de examens Nederlands wel worden toegestaan. Het gaat in dit geval om een aanpassing van de examinering die gemeld moet worden aan inspectie, zie hoofdstuk 6.

3.3 Gebruik verklanking

Een kandidaat die baat heeft bij verklanking kan hiervan gebruikmaken als deze beschikbaar is voor de betreffende examens. Dit is voor alle vakken toegestaan behalve voor de talen. De school kan hiervoor gebruikmaken van de verklankbare digitale pdf’s die op cd geleverd worden, zie paragraaf 7.2.1. Bij de digitale centrale examens is verklanking in Facet beschikbaar. 
Let op: Spraaksynthesesoftware kan ook mogelijkheden bieden die bij centrale examens niet zijn toegestaan. Het is aan de school om erop toe te zien dat deze mogelijkheden niet worden gebruikt.

Kandidaten met dyslexie mogen bij de talen wel gebruikmaken van verklanking. Het gaat in dit geval om een aanpassing van de examinering die gemeld moet worden aan Inspectie, zie hoofdstuk 6.

Een verklankbare digitale pdf van de papieren examens Latijn, Grieks en Fries ontbreekt, omdat voor deze talen geen stemmen leverbaar zijn. Behalve de opgaven in Facet zijn ook de teksten in het cspe’s niet verklankt. In een uitzonderlijk geval kan een voorlezer worden ingezet als een ander adequaat middel ontbreekt.

4 Computers en examens

4.1 Facet

De volgende digitale centrale examens en toetsen worden in Facet afgenomen:

• de flexibele en digitale centrale examens bb en kb (bb- en kb-flex) (zie paragraaf 4.2);
• centrale examens kunstvakken in Facet (zie paragraaf 4.3);
• opdrachten en vragen in Facet cspe’s beroepsgerichte profielvakken (zie paragraaf 5.7).

Afnameclients Facet

Dit jaar wordt gebruikt gemaakt van Facet 13. De meest recente informatie, handleidingen en downloads zijn te vinden op de Facet Wiki en het Facet Portaal.
De systeemeisen zijn te vinden op de website van DUO en op de Facet Wiki en het Facet Portaal.

VDI-omgevingen (VDI = Virtual Desktop Infrastructure) zijn niet toegestaan voor afnames in Facet.

4.2 Flexibele en digitale ce’s bb en kb (bb- en kb-flex)

Vanaf examenjaar 2025 is de flexibele en digitale afname van de centrale examens vmbo bb en kb in Facet de reguliere afnamevorm. Dat betekent dat er geen papieren centrale examens meer worden afgenomen voor de algemene vakken in de bb en kb, met uitzondering van de vakken Arabisch, Frans, Spaans en Turks. De informatievoorziening over deze examens is hierop aangepast. Er is geen brochure meer. Belangrijke informatie is opgenomen in deze mededeling en samengevat op de onderwerppagina Bb- en kb-flex, flexibele en digitale centrale examens bb en kb. Daarnaast is achtergrondinformatie opgenomen in het document Achtergrondinformatie bb- en kb-flex.

4.2.1 Voorbereiding op de afname van examens bb- en kb-flex

Voor de afname van digitale centrale examens is een goede voorbereiding essentieel. De volgende stappen moeten hiervoor worden doorlopen:

Stap 1: Systeemcheck

Voor alle scholen is de systeemcheck een verplicht onderdeel van de voorbereiding op de centrale examens. Deze systeemcheck wordt uitgevoerd met een speciaal examen en heeft als doel om te testen of de infrastructuur op de vestiging voldoet aan de eisen van Facet. De periode waarbinnen de systeemcheck moet worden uitgevoerd, staat vermeld in de activiteitenplanning op Examenblad.nl.

Stap 2: De Proef op de Som

De Proef op de Som is belangrijk om de werkelijke afnames goed voor te bereiden voor alle betrokkenen: kandidaten, docenten, systeembeheerders en examensecretarissen. Het is dan ook van belang om tijdens de Proef op de Som met alle kandidaten per vak minstens één digitaal inplanbaar voorbeeldexamen af te nemen, dit examen door de docent te laten corrigeren en ook de scores door de examensecretaris te laten omzetten in cijfers. In de activiteitenplanning staat wanneer de inplanbare voorbeeldexamens beschikbaar zijn in Facet. Eventuele technische problemen tijdens de Proef op de Som die structureel kunnen zijn, moeten worden gemeld aan de Helpdesk Facet.

Stap 3: Test tweede correctie

Vanaf oktober beschikken de scholen over een zogenaamd TCT-examen, een Tweede Correctie Testexamen. Met dit bestand kunnen alle stappen geoefend worden die bij de correctie van de echte examens ook doorlopen moeten worden door de correctoren, zodat de docenten weten wat ze moeten doen na de afname van de echte examens. Bekijk voor meer informatie de animatie Uitleg correctieronden in Facet of raadpleeg het document Achtergrondinformatie bb- en kb-flex.

4.2.2 Tweede correctie bb- en kb-flex

Ook bij bb- en kb-flex is de tweede correctie verplicht. Scholen die de bb- en kb-flex examens afnemen, zijn zelf verantwoordelijk voor het laten verrichten van eerste en tweede correctie. De scholen kunnen daarvoor docenten inschakelen uit de eigen school, maar kunnen ook gebruikmaken van correctoren van een andere school. Voor meer informatie zie het document Achtergrondinformatie bb- en kb-flex.

4.2.3 Geheimhouding bij bb- en kb-flex

De school is verantwoordelijk voor het waarborgen van de geheimhouding bij de flexibele en digitale centrale examens bb en kb gedurende de gehele afnameperiode. Tijdens de examenperiode van voorgaande jaren is gebleken dat dit niet altijd goed gaat. Daarom geven we in onderstaande beschrijving aan wat dit betekent.

Geheimhouding van de opgaven van een digitaal centraal examen betekent:

1. De opgaven zijn alleen toegankelijk voor de kandidaat tijdens de examenzitting waaraan hij deelneemt en bij eventuele inzage na vaststellen van de uitslag (zie handleiding Facet voor de afnameplanner/examensecretaris).
2. Door de kandidaat gemaakte notities mogen door de kandidaat niet worden meegenomen.
3. De opgaven zijn alleen toegankelijk voor medewerkers van de school voor zover dat noodzakelijk is voor de afname en correctie van het examen.

De directeur ziet erop toe dat de medewerkers van zijn school de bepalingen a, b en c in acht nemen. Elk digitaal centraal examen mag uitsluitend worden gebruikt voor het doel waarvoor het bestemd is, namelijk als centraal examen. Examenopgaven en/of examenafnames mogen niet worden gefotografeerd, gefilmd of op een andere worden geregistreerd dan wel verspreid. Voorkomen moet worden dat kandidaten tijdens een afname toegang hebben tot één of meer andere examens dan de afname die voor hen ingepland staat. Informatie over de inhoud van een digitaal centraal examen mag alleen worden uitgewisseld via een besloten en beveiligd forum (bbf) zoals beschikbaar gesteld door het CvTE voor docenten (zie paragraaf 9.4.2) en niet via andere kanalen worden gedeeld.

4.2.4. Calamiteiten tijdens de afname

Ondanks de zorgvuldige voorbereiding en het testen tijdens de systeemcheck en de Proef op de Som valt niet uit te sluiten dat zich tijdens of na de afname technische problemen voordoen. 
Zodra de examensecretaris of de systeembeheerder een technisch probleem constateert, neemt hij contact op met de Helpdesk Facet van DUO.

4.3 Centrale examens in de kunstvakken met Facet

De centrale examens muziek gl/tl, havo en vwo, kunst (algemeen) havo en vwo en dans gl/tl en drama gl/tl worden standaard met Facet afgenomen.
In Facet worden alleen de bronnen en de vragen getoond. Bij muziek gl/tl, havo en vwo, dans gl/tl en drama gl/tl schrijft de kandidaat de antwoorden in de uitwerkbijlage en bij kunst (algemeen) havo en vwo op eigen papier.
Docenten kunnen voor de correctie deze examens inzien via de online oefenomgeving van Facet.
Voor de afname van deze centrale examens is een goede voorbereiding noodzakelijk en een systeemcheck verplicht. Zie de brochure centrale examens kunstvakken in Facet 2025.

4.3.1 Fall-back kunstvakexamens met Facet

Voor het geval dat scholen om technische redenen onverhoopt de centrale examens voor de kunstvakken niet in Facet kunnen afnemen, is er een fall-back. De fall-back bestaat uit een zip-bestand met daarin een html-bestand met de examenopgaven en links naar de bronnen (afbeeldingen, film-, geluidsfragmenten en teksten). Deze bronnen staan in een aparte map. Deze fall-back moet van tevoren klaarstaan om indien nodig snel terug te kunnen vallen.
Net zoals voor Facet is het belangrijk dat voor het geval een terugval op de fall-back-software noodzakelijk is, ook deze software door een Proef op de Som op school goed wordt getest. Zie de brochure centrale examens kunstvakken in Facet 2025.

4.4 Computergebruik bij de cspe’s

Naast opdrachten in Facet bevat een cspe andere opdrachten waarbij ook een computer noodzakelijk is. Te denken valt aan de CSPE-App, ontwerp-, teken-, tekstverwerkings-, opmaak- en spreadsheetprogramma’s. Meer informatie hierover is te lezen in de vakspecifieke mededelingen in het Overzicht opdrachten op de examenpagina’s, zie paragraaf 5.7.4. Dit document is vanaf 1 november beschikbaar op Examenblad.nl bij de vakspecifieke informatie.

Onder voorwaarden is het toegestaan om online-applicaties, die tijdens de lessen gebruikt worden, ook bij de afname van de cspe’s te gebruiken. Zie het document Voorwaarden gebruik online applicaties bij cspe’s 2025.

Meer informatie over de cspe’s is te lezen op de pagina Centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe). De term ‘minitoetsen’ in Facet wordt in de informatie voor 2025 aangegeven met het woord ‘theorievragen’. Het gaat hierbij om automatisch scorebare theorievragen.

4.4.1 Nakijken in Facet

Voor het nakijken van opdrachten en vragen in Facet bij de cspe’s is de animatie Uitleg correctieronde in Facet: één correctieronde beschikbaar.

5 Mededelingen per vak

Voor de voorbereiding van kandidaten op het centraal examen is naast het examenprogramma de syllabus essentieel.

Voor het schoolexamen is het examenprogramma bindend. SLO publiceert handreikingen voor de uitwerking van het examenprogramma in het schoolexamen. Deze handreikingen zijn niet bindend.

Handreikingen schoolexamens vmbo, havo en vwo

5.1 Pilot-ce’s

Tijdens de examenperiode 2025 is voor economie en ondernemen nieuwe stijl weer een pilot-cspe in één versie beschikbaar voor de pilot-scholen én voor de scholen die al in leerjaar 3 het vak economie en ondernemen nieuwe stijl examineren.  

5.2 Bezem-ce’s

In examenjaar 2025 zijn er geen bezemexamens.

5.3 Centrale examens met kleurendruk

De papieren centrale examens aardrijkskunde vmbo gl/tl worden voor alle tijdvakken in kleur aangeboden. Bij de examens aardrijkskunde havo en vwo zijn de bijlagen bronnenboekje en kaartenkatern voor alle tijdvakken in kleur.

De examens beeldende vormgeving vmbo gl/tl en tekenen, handvaardigheid en textiele vormgeving vwo hebben een kleurenbijlage met afbeeldingen.

In het kandidatenexemplaar, bijlagen en uitwerkbijlagen van alle onderdelen van de cspe’s horeca, bakkerij en recreatie (HBR) zijn de afbeeldingen in kleur.

In bijlage 1 van de Handreiking Passend Examineren centrale examens vo zijn mogelijkheden opgenomen over hoe scholen leerlingen die kleurenblind zijn hierbij kunnen ondersteunen (zie paragraaf 6.1).

5.4 Pilot nieuwe vormgeving examens

De komende jaren zullen de papieren centrale examens een nieuwe vormgeving (lay-out) krijgen. In het examenjaar 2025 wordt hiermee een eerste pilot gedaan met de examens Spaans havo eerste, tweede en derde tijdvak. Aan de opzet van de examens verandert hierbij niets. 
Deze ontwikkeling vloeit voort uit de noodzaak voor het gebruik van nieuwe sjablonen binnen de huidige beschikbare software en uit de regelgeving digitale toegankelijk voor publicaties op websites zoals Examenblad.nl. 
Voor Spaans havo zal een centraal examen van 2023 in de nieuwe lay-out worden ontwikkeld en aangeboden, zodat leerlingen met Spaans havo hiermee kunnen oefenen. Scholen ontvangen hierover in het najaar 2024 via een mailing van Examenblad.nl nader bericht.

5.5 Instructie voor de examinator centraal praktisch examen beeldende vorming gl/tl

De organisatorische richtlijnen voor de examinator cpe vwo voor de vakken tekenen, handvaardigheid en textiele werkvormen (tehatex) is, samen met de vakspecifieke informatie, gepubliceerd op de examenpagina op Examenblad.nl.

De Instructie voor de Examinator beeldende vorming cpe en cse vmbo gl/tl is, samen met de vakspecifieke informatie, gepubliceerd op de examenpagina.

Sinds het examenjaar 2023 wordt het cpe beeldende vakken vmbo gl/tl beoordeeld aan de hand van een nieuw beoordelingsmodel. De beoordelingsmodellen bij de cpe’s van 2023 en 2024 kunnen worden ingezien via de examenpagina’s beeldende vorming van de jaren 2023 en 2024.

5.6 Mededelingen per vak centrale examens vmbo algemene vakken, havo en vwo

5.6.1 Leeswijzer globale examenprogramma’s vmbo

Het is gebleken dat de lay-out van de globale examenprogramma’s vmbo onduidelijkheid kan creëren over wat wel en niet tot de centraal examenstof behoort. Zie voor uitleg de leeswijzer globale examenprogramma’s.

5.6.2 Syllabi 2025

De syllabi 2025 gelden voor het huidige examenjaar. De veranderingen ten opzichte van de syllabi 2024 zijn in deze syllabi geel gemarkeerd. Een aantal syllabi 2025 is nader vastgesteld. De aanpassingen ten opzichte van de eerder vastgestelde syllabus zijn in een nader vastgestelde syllabus blauw gemarkeerd. De vakken met nader vastgestelde syllabi zijn herkenbaar aan een asterisk (*) in onderstaande tabel.

5.6.3 Vakspecifieke informatie 2025

De vakspecifieke informatie kan wijzigingen bevatten ten opzichte van het voorgaande jaar. Zowel de docent als de (plaatsvervangend) examensecretaris moet hiervan op de hoogte zijn. Indien van toepassing is het verstandig om hierop ook het PTA te controleren.

In onderstaande tabel wordt met links verwezen naar de desbetreffende examenpagina’s met onder meer de syllabi en de vakspecifieke informatie.

Vakspecifieke informatie en syllabi algemene vakken vmbo, havo en vwo.

*syllabus is nader vastgesteld

5.7 Beroepsgerichte profielvakken vmbo

5.7.1 Nieuw in het examenjaar 2025

Onderwerppagina voor de cspe’s

De informatie op de pagina Centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe) is bijgewerkt voor 2025.

Profielvak economie en ondernemen nieuwe stijl en het pilot-cspe

Per 1 augustus 2024 starten scholen met het vernieuwde examenprogramma voor het profielvak economie en ondernemen.

Tijdens de examenperiode 2024 is door een groep pilotscholen met succes het eerste pilot-cspe afgenomen. Tijdens de examenperiode 2025 is voor economie en ondernemen nieuwe stijl wederom een pilot-cspe in één kleur beschikbaar voor de pilot-scholen én voor de scholen die in leerjaar 3 het vak economie en ondernemen nieuwe stijl examineren.  

Dit betekent:

• Scholen die examineren in leerjaar 3 geven het aantal kandidaten voor het pilot-cspe op via Mijn DUO én melden zich bij OCW vóór 1 december. Meer informatie hierover is te vinden in de mailing ‘Opgave aantal examenkandidaten’.
• Pilotscholen die examineren in leerjaar 4 geven het aantal kandidaten voor het pilot-cspe op via Mijn DUO.
• Overige scholen die examineren in leerjaar 4 geven het aantal kandidaten voor het reguliere cspe economie en ondernemen op via Mijn DUO.

Nieuwe vorm digitaal correctievoorschrift cspe’s BWI, D&P, MVI en PIE 

Bij het cspe ontvangt de examensecretaris in zending C bij elk onderdeel bij alle leerwegen een digitaal correctievoorschrift. Dit digitale correctievoorschrift is uitgebreid ten opzichte van 2024 en het bevat nu volledig dezelfde inhoud als het ‘papieren’ correctievoorschrift (pdf). Er kan dus gekozen worden welke versie gebruikt wordt tijdens de examenafname.

Digitaal correctievoorschrift beschikbaar cspe’s E&O-nieuwe stijl, Groen, HBR, M&T en Z&W. 

Bij het cspe ontvangt de examensecretaris per leerweg in zending C een digitaal correctievoorschrift. Dit digitaal correctievoorschrift bevat alleen de beoordelingstabellen uit paragraaf 1.1 van de ‘papieren’ correctievoorschriften (pdf). Dit digitaal correctievoorschrift is dan ook alleen een hulpmiddel, voor eventuele toelichtingen in paragraaf 1.2 moet het papieren correctievoorschrift worden geraadpleegd. 
Het digitaal correctievoorschrift bevat geen formules voor de berekening van het totaal aantal scorepunten. Formules kunnen desgewenst zelf opgenomen worden in de betreffende cellen.

5.7.2 Algemene aandachtspunten cspe’s

Werken met twee cspe’s: versie rood en blauw

Bij de profielvakken wordt gewerkt met twee versies van ieder cspe: versie rood en versie blauw. Voor de pilot profielvak economie en ondernemen geldt een andere werkwijze met één versie.

De (plaatsvervangend) examensecretaris verneemt via Examenblad.nl welke versie bij de eerste afname gebruikt moet worden. De andere versiekleur moet gebruikt worden bij de herkansing. De datum waarop de toegewezen versie bekendgemaakt wordt, is te vinden in de activiteitenplanning.

Het cspe in leerjaar 3 of in leerjaar 4?

Het cspe mag zowel in leerjaar 4 als in leerjaar 3 worden afgenomen. Het is aan de school om af te wegen en te bepalen in welk jaar de afname gedaan wordt en in welk jaar de centrale examinering van het profielvak inclusief de herkansing ervan afgesloten wordt.

Voor kandidaten vmbo gl is het in verreweg de meeste gevallen wenselijk om eerst de uitslag van het eerste tijdvak van leerjaar 4 af te wachten voordat een besluit wordt genomen over een mogelijke herkansing. Kandidaten vmbo gl kunnen namelijk maar één vak herkansen. Een herkansing kunnen kandidaten voor het cspe inzetten óf voor een algemeen vak. Dit is anders dan in de bb en kb.

Koppeling profielmodule en onderdeel cspe

Bij de profielvakken, met uitzondering van PIE, is de inhoud van een onderdeel direct gekoppeld aan één profielmodule van het examenprogramma. Bij PIE wordt de inhoud van een profielmodule bevraagd in twee onderdelen.

CSPE-App voor de profielvakken HBR en E&O

In examenjaar 2024 is wederom voor het gebruik van de cspe-app een internetverbinding nodig. De inloggegevens en oefenopdrachten worden in januari per mail naar de examensecretaris gestuurd.

De documenten Voorwaarden gebruik online applicaties bij cspe’s en Handleiding applicaties 2025 is bijgewerkt.

Het document Voorwaarden gebruik online applicaties bij cspe’s is bijgewerkt.

5.7.3 Beschikbaarheid van de cspe’s

De school krijgt op drie tijdstippen een zending met (papieren en/of digitale) examendocumenten. De data staan vermeld in de activiteitenplanning.

Zending A

• is bestemd voor de examinator; 
• moet worden gedownload van de Secure downloadomgeving van Cito; in januari ontvangen scholen hierover van Cito bericht per brief;
• bevat (van beide versies: rood en blauw):
  • een ‘grijze vlekken exemplaar’ van de opgavenboekjes per onderdeel (inclusief bijlagen en uitwerkbijlagen). In deze documenten is alleen de informatie zichtbaar die noodzakelijk is voor de voorbereiding van de afname. De overige informatie is onleesbaar gemaakt;
  • vakspecifieke deel instructie voor de examinator, per onderdeel;
  • dashboard.
• aan de hand van de informatie in zending A stemmen de examinator en de examensecretaris de organisatie van het cspe af.

Zending B

• is bestemd voor de examensecretaris; 
• wordt door DUO verzonden en afgeleverd door Schotpoort Connect (het aflevermoment wordt een week voor aflevering bekendgemaakt);
• wordt uitsluitend overhandigd aan bevoegde functionarissen;
• bevat (van beide versies: rood en blauw):
  • de papieren examendocumenten: opgavenboekjes, bijlagen en uitwerkbijlagen.

Op de dag van aflevering van de pakketten ontvangt de examensecretaris een mail om de ontvangst van de pakketten te bevestigen. Bij problemen neemt de examensecretaris direct contact op met DUO/Examendienst in Groningen, tel: 050-5997776 (op werkdagen van 09.00-13.00 uur; op afleverdagen van 09.00-18.00 uur) of e-mail: examens@duo.nl.

Zending C

• is bestemd voor de examensecretaris; 
• moet worden gedownload van de Secure downloadomgeving van Cito; scholen ontvangen hierover van Cito in januari nadere informatie per brief;
• bevat (van beide versies: rood en blauw):
  • de benodigde digitale bestanden bij alle cspe’s;
  • de handleiding en bestanden CSPE-App;
  • de specifieke animaties horende bij de instructie van de kandidaat
  • het vakspecifieke deel van het correctievoorschrift per onderdeel van alle cspe’s;
  • een digitaal correctievoorschrift voor de profielvakken BWI, MVI, D&P PIE, Groen, HBR, M&T en E&O en pilot-E&O voor de leerwegen bb, kb en gl.

Als zich bij het downloaden van of printen van de examendocumenten van zending A of het downloaden of opslaan van examenbestanden van zending C een probleem of onregelmatigheid voordoet, neemt de examensecretaris hierover contact op met de klantenservice van Cito: klantenservice@cito.nl.

Geheimhouding examendocumenten

Voor anderen dan de examensecretaris en de desbetreffende examinatoren blijven de examendocumenten geheim. Bij digitale examendocumenten kan de systeembeheerder hierop een uitzondering zijn. Deze moet de ICT-toepassingen bij de cspe’s tijdig voor aanvang van de examens installeren en testen.

Algemeen deel ‘Instructie voor de examinator’ en ‘correctievoorschrift’

De algemene richtlijnen en aanwijzingen ‘Instructie voor de Examinator’ en de algemene richtlijnen en aanwijzingen 'Correctievoorschrift' zijn uiterlijk vanaf 1 november beschikbaar op de examenpagina van elk profielvak (zie paragraaf 5.7.5).

Richtlijnen herkansing cspe

In de ‘Instructie voor de Examinator’ staan de richtlijnen bij herkansing van een cspe.

Bij de herkansing wordt gebruik gemaakt van de herkansingsversie, dit is het cspe-onderdeel of dit zijn de cspe-onderdelen in de andere versiekleur dan gebruikt bij de eerste afname. Bij de herkansing van het pilot-cspe gebruikt de school dezelfde versie.

Puntentelling herkansing

• De scores die de kandidaat voor de herkanste onderdelen behaalt vervangen de eerder behaalde scores. 
• De scores van de niet-herkanste onderdelen blijven staan. 
• Het cijfer wordt berekend met de NL-tool.

Als de score van een herkansing lager is, betekent dit niet automatisch dat de kandidaat slechter heeft gepresteerd. Vanwege de schaallengte en de n-term van de herkansing is dit van tevoren niet vast te stellen.

Meer informatie over herkansen van de cspe’s is te lezen op de pagina Centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe).

5.7.4 Voorbereiding afname cspe

Het is belangrijk dat de examinator voorafgaand aan de afname van het cspe weet hoe het cspe is opgebouwd en hoe het afnameproces verloopt. Uiterlijk tien werkdagen voor de afname van het cspe mag de examinator, onder geheimhouding, een kandidaatexemplaar van het cspe uit zending B inzien en de Facet-opdrachten bekijken en maken.

In het document Overzicht opdrachten is aangegeven welke opdrachten in Facet worden afgenomen en welke andere ICT-middelen nodig zijn. Dit jaar wordt in dit document ook een tijdindicatie per opdracht/opdrachtgroep vermeld. Dit overzicht is vanaf 1 november beschikbaar op de examenpagina per cspe, te benaderen via het overzicht in paragraaf 5.7.5.

In het vakspecifieke deel van de ‘Instructie Examinator’ (verstuurd met zending A) staan indien van toepassing aanwijzingen wanneer onderdelen in een specifieke volgorde moeten worden afgenomen. Tevens wordt hier de volgorde beschreven waarin de opdrachten binnen een onderdeel moeten worden afgenomen.

Richttijd profielvak-cspe

Van elk onderdeel van het cspe is de richttijd in het opdrachtenboekje en vakspecifieke deel van de ‘Instructie Examinator’ aangegeven. Uitgangspunt is dat de richttijden gevolgd worden. Het is van belang dat zowel de examensecretaris als de examinatoren tijdig op de hoogte zijn van de richttijden.   
Meer informatie over het voorbereiden van het cspe is te lezen op de pagina Centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe).

5.7.5 Mededelingen per profielvak-cspe

6 Passend examineren

6.1 Handreiking passend examineren centrale examens vo

In de Handreiking passend examineren centrale examens vo is het kader opgenomen waarbinnen scholen hulpmiddelen en aanpassingen kunnen toekennen aan kandidaten met een ondersteuningsbehoefte.

Bij de afname van de centrale examens voor kandidaten met een ondersteuningsbehoefte kan een situatie voorkomen waarop de handreiking onvoldoende antwoord biedt. In dit geval kan de school voor advies contact opnemen met het CvTE via het contactformulier (rubriek: passend examineren / maatwerk). Het CvTE bespreekt met de school welke hulpmiddelen en aanpassingen mogelijk zijn, zodat de belemmering met inachtneming van de exameneisen zo veel mogelijk wordt weggenomen. Het CvTE bepaalt niet of voor een individuele kandidaat een aanpassing nodig is.

Bij een vraag over passend examineren, is het voor het CvTE belangrijk dat de ondersteuningsbehoefte van de leerling wordt beschreven. In het kader van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) vraagt het CvTE scholen om geen deskundigenverklaringen, onderzoeksrapporten en andere verslagen van de leerling aan het CvTE te sturen.

Handreiking passend examineren centrale examens vo

6.2 Melding Inspectie bij aanpassing examinering 

Alle aanpassingen in de wijze van examinering moeten worden gemeld bij de Inspectie. Dit geldt ook voor standaard aanpassingen zoals een half uur extra tijd. Het gebruik van algemene hulpmiddelen hoeft niet te worden gemeld. Zie de Handreiking passend examineren centrale examens vo voor meer informatie. Een melding is NIET een vraag om toestemming maar is een handeling om aangepaste examinering te kunnen monitoren. Meldingen in het kader van artikel 3.54 en 3.55 (afwijkende wijze van examineren) in het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 dienen zo spoedig mogelijk te worden gedaan in het Internet Schooldossier (ISD) van de Inspectie van het Onderwijs.

We adviseren scholen om aanpassingen in de wijze van examinering van kandidaten op te nemen op het proces verbaal, zodat surveillanten makkelijk kunnen nagaan welke faciliteiten per kandidaat zijn toegestaan. Daarnaast doet de school er goed aan om de faciliteiten tijdig te oefenen met de leerlingen, zodat de kandidaat voor de start van de examens hiermee bekend is.

7 Logistiek

7.1 Opgave aantal examenkandidaten

De examensecretaris kan vanaf eind september de aantallen examenkandidaten doorgeven via het online opgaveformulier aantal examenkandidaten op Mijn DUO. 
De examensecretaris en directeur ontvangen een mail zodra het formulier online staat. De deadline voor het doorgeven van het aantal examenkandidaten is 15 oktober 2024. 
Het online formulier blijft tot 1 december beschikbaar voor eventuele wijzigingen in de aantallen. Vanaf medio december worden de overzichten met de aantallen opgegeven examenkandidaten op Mijn Examenblad gepubliceerd.

Geen onderscheid derde en vierde leerjaar meer

Tot afgelopen schooljaar 2023-2024 meldden scholen hun derde en vierdejaars kandidaten voor de cspe’s apart aan via het opgaveformulier op Mijn DUO. Dit onderscheid wordt vanaf dit jaar niet meer gemaakt in het opgaveformulier. Scholen geven voor de cspe’s dus het totaal aantal examenkandidaten van zowel het derde als vierde leerjaar door.

Aanmelden pilot economie en ondernemen nieuwe stijl

Scholen die de pilot economie en ondernemen nieuwe stijl willen afnemen, melden hun kandidaten aan via het opgaveformulier op Mijn DUO. Scholen die niet eerder aan deze pilot hebben deelgenomen en dus nog geen pilotschool zijn, mogen dit pilotexamen in examenjaar 2025 alleen afnemen bij hun leerlingen in klas 3. Deze scholen moeten naast de opgave van de kandidaten op Mijn DUO ook melding hiervan doen bij het ministerie van OCW vóór 1 december. Meer informatie hierover staat in de mailing over de opgave aantal examenkandidaten 2025.

Let op! U mag alleen examens aanvragen/ontvangen voor de schoolsoorten/vakken waarvoor uw school én een licentie én examenkandidaten heeft (en waarvoor u dus een PTA heeft ingediend voor 1 oktober).

7.2 Opgave aantal cd’s met pdf voor spraaksynthese

Voor ieder vak waarvoor kandidaten worden doorgegeven en spraaksynthese beschikbaar is, ontvangt de school standaard één cd. Dit exemplaar kan worden gebruikt voor de verdere distributie van het spraaksynthesebestand aan de kandidaten die daar gebruik van maken. Het is niet mogelijk om voor iedere kandidaat die gebruikmaakt van verklanking een afzonderlijke cd te bestellen, hieraan zit een maximum van vijf cd’s. Als een school meer exemplaren nodig heeft, zorgt de examensecretaris zelf voor de extra exemplaren. De examensecretaris neemt hierbij de Richtlijnen voor het kopiëren van cd’s van het CvTE in acht.

7.2.1 Beschikbaarheid verklanking eerste tijdvak

Met ingang van het examenjaar 2025 bieden we verklanking van de papieren centrale examens uitsluitend aan in de vorm van een pdf-bestand voor spraaksynthese. Dit is de vorm van verklanking die ook nu al door de meeste kandidaten wordt gebruikt. De Daisy audio cd’s worden niet meer geleverd als leesondersteuning. Scholen zijn hierover in maart 2024 geïnformeerd via een mailing vanuit Examenblad.nl

De flexibele en digitale centrale examens vmbo bb en kb en de kunstexamens worden afgenomen in Facet, waarin verklanking beschikbaar is. Dit geldt ook voor de Facet-opdrachten en de theorievragen (minitoetsvragen) bij de cspe’s.

Er is spraaksynthese beschikbaar voor de papieren centrale examens:

Als voor een vak geen verklanking beschikbaar is, kan een individuele voorleeshulp worden ingezet. Zie ook de Handreiking passend examineren centrale examens vo.

7.2.2 Beschikbaarheid verklanking tweede tijdvak

In het tweede tijdvak is de beschikbaarheid van cd’s met pdf voor spraaksynthese gelijk aan de beschikbaarheid in het eerste tijdvak, met uitzondering van de aangewezen vakken.
Als er geen spraaksynthese beschikbaar is, kan een individuele voorleeshulp worden ingezet. Zie ook de Handreiking passend examineren centrale examens vo.

Iedere cd voor het tweede tijdvak is beveiligd met een wachtwoord. De wachtwoorden worden maandag 16 juni om 7.30 uur beschikbaar gesteld via Mijn Examenblad, zie paragraaf 7.7.

7.3 Nabestellingen

Als na 30 november blijkt dat er toch iets fout is gegaan bij het doorgeven van het aantal examenkandidaten, dan moet de examensecretaris zo spoedig mogelijk de volgende gegevens mailen aan examens@duo.nl:

• Instellings- en vestigingscode
• Schoolsoort
• Vakcode en -omschrijving
• Het onjuiste aantal kandidaten (dat in het overzicht staat/is doorgegeven)
• Het juiste aantal kandidaten

Let op: een verhoging of verlaging van het opgegeven aantal met één of twee kandidaten hoeft niet doorgegeven te worden. Er worden altijd meer exemplaren geleverd dan besteld zijn. Zie hiervoor de afrondingstabel eerste tijdvak.

Cd’s met pdf voor spraaksynthese kunnen niet worden nabesteld. Als er geen cd is besteld, wordt er altijd één exemplaar geleverd. De examensecretaris kan, met inachtneming van onderstaande richtlijnen, het spraaksynthesebestand zelf kopiëren. Zie voor meer informatie Richtlijnen voor het kopiëren van cd’s.

7.4 Aflevering examenpakketten

Examenpakketten worden op twee manieren aan de scholen beschikbaar gesteld:

• Examenpakketten die vanuit DUO worden gedistribueerd door de koerierdienst Schotpoort Connect en op de scholen worden bezorgd;
• Examendocumenten die vanuit Cito worden gedistribueerd via de Secure downloadomgeving van Cito. Het betreft:
  • zendingen A en C met cspe’s;
  • fall-back-bestanden van de flexibele en digitale centrale examens bb en kb (bij calamiteiten).
  • de fall-back-bestanden kunstexamens (gl/tl, havo, vwo).

In de activiteitenplanning staat wanneer de examenpakketten voor de scholen beschikbaar zijn en op welke wijze de distributie plaatsvindt.

Let op! De examens moeten op dezelfde locatie worden afgeleverd als waar de examens worden afgenomen. Een uitzondering geldt voor de bijzondere gevallen, waarvoor contact met Inspectie nodig is, bijvoorbeeld als een examen door omstandigheden thuis of in een ziekenhuis moet worden afgenomen. De examensecretaris kan hiervoor de Inspectie benaderen via het Examenloket.

7.4.1 Opgeven extra telefoonnummer levering examenpakketten

Wij adviseren om een extra telefoonnummer op Mijn Examenblad te registreren, speciaal bedoeld voor de bereikbaarheid van de pakketontvangers. De (plaatsvervangend) examensecretaris kan het nummer op Mijn Examenblad registreren onder het kopje vestigingsgegevens bij ‘telefoonnummer pakketontvangers’.  

7.4.2 Aflevermoment examenpakketten

De (plaatsvervangend) examensecretaris ontvangt een mailing vanuit Examenblad.nl waarin vermeld staat op welke dag de examenopgaven worden geleverd. Hierin staat ook informatie over de aflevertijd en instructies voor de ontvangst en verwerking van de examenpakketten. Deze mailings worden uiterlijk een week voor de aflevering verzonden.

De data waarop de examenpakketten worden geleverd, staan vermeld in de activiteitenplanning.

7.4.3 Ontvangst examenpakketten

De examenpakketten worden door Schotpoort Connect geleverd. De distributeur overhandigt de examenpakketten alleen aan een functionaris die als pakketontvanger op Mijn Examenblad staat geregistreerd. De ontvangende functionaris moet zich legitimeren. De gegevens van de pakketontvanger moeten overeenkomen met het legitimatiebewijs.

Meer informatie leest u in de werkwijze ontvangst examenpakketten.

7.4.4 Verpakkingswijze en beveiliging

De examens worden met beveiligd transport afgeleverd. De verpakte examenopgaven zijn extra beveiligd met een sealbag. Alle examenpakketten zijn verpakt in dozen met de opdruk DUO. 
De cd’s met pdf voor spraaksynthese zijn verpakt in een kartonnen wallet en geseald met krimpfolie, voorzien van DUO-logo, in een sealbag.

Voor het eerste tijdvak bevat één cd één centraal examen.
Voor het tweede tijdvak bevat één cd per schooltype alle centrale examens. Deze cd is beveiligd met een wachtwoord.

7.4.5 Download/ontvangst erratumbladen

Erratumbladen worden via Mijn DUO verspreid, tenzij een erratum een te grote omvang kent of specifiek drukwerk vraagt. Als bij een erratum één of meer bladzijden met examenopgaven in kandidaat aantallen moeten worden verstrekt, worden deze per distributeur, gelijktijdig met de examenopgaven, afgeleverd. Scholen worden hierover tijdig geïnformeerd via een mailing vanuit Examenblad.nl.

7.4.6 Download Cito-zendingen

De Cito-zendingen A en C met cspe’s gaan via de Secure downloadomgeving van Cito (zie paragraaf 5.7.3). In januari worden scholen hierover door Cito per brief nader geïnformeerd. Ook de fall-back bestanden van de kunstexamens (gl/tl, havo, vwo) worden beschikbaar gesteld op de Secure downloadomgeving van Cito. Hierover wordt de examensecretaris medio april via een mailing vanuit Examenblad.nl nader geïnformeerd.

7.5 Bevestiging ontvangst examenpakketten

Na iedere verzending van examenpakketten ontvangt de examensecretaris een mailing vanuit Examenblad.nl met het verzoek om de ontvangst van de examenpakketten te bevestigen. De examensecretaris verklaart dan ook dat de examenpakketten zijn gecontroleerd en op een veilige plaats zijn opgeborgen.

7.6 Tijdstip openen verpakking

In verband met de geheimhouding is het van belang dat de examenpakketten niet eerder dan noodzakelijk worden geopend.

7.6.1 Examenopgaven eerste en tweede tijdvak (ce’s)

De gesealde examenpakketten dienen intact te blijven tot in de examenruimte voor de start van de zitting van het betreffende examen. Dat geldt zowel voor de examenpakketten met papieren opgaven voor de centraal schriftelijke examens als voor de pdf voor spraaksynthese.
Alleen onder strikte voorwaarden kan de gesealde verpakking kort voor de afname worden geopend. Zie de Richtlijnen voor het kopiëren van cd’s of paragraaf 7.3. De examensecretaris dient direct melding bij de Inspectie te doen als de sealing zonder geldige reden bij de start van de zitting of al eerder niet (volledig) intact is.

7.6.2 Cspe’s zending B vanuit DUO

De examinator mag een kandidaatexemplaar uit zending B tien werkdagen voorafgaand aan de eerste afname op zijn school inzien, zie paragraaf 5.7.4.

7.6.3 Cpe gl/tl

De pakketten met de magazines (aflevering eind november) mogen in de eerste week van december worden geopend.

De pakketten met onder andere de examenopgaven (aflevering eind januari) mogen aan het begin van de afnameperiode (zie examenrooster) worden geopend, zie de vakspecifieke informatie te benaderen via paragraaf 5.6.

7.6.4 Cpe vwo

De pakketten mogen in de eerste week van december 2024 worden geopend, zie de vakspecifieke informatie te benaderen via paragraaf 5.6.

7.7 Wachtwoorden

De wachtwoorden voor de cd’s met pdf voor spraaksynthese en de wachtwoorden voor de Cito-zendingen worden beschikbaar gesteld aan de (plaatsvervangend) examensecretaris via Mijn Examenblad. Zie de activiteitenplanning voor de data.

7.8 Aantallen opgavenboekjes tweede tijdvak

Voor het tweede tijdvak worden voor alle schoolsoorten de aantallen opgavenboekjes volgens volgend overzicht bepaald.

Als het aantal voor het tweede tijdvak te verwachten kandidaten groter is dan het op grond van deze tabel te leveren aantal, dan kunnen er extra opgavenboekjes worden besteld bij DUO door een mail te sturen naar examens@duo.nl onder vermelding van: naam van de school, afleveradres, instellings- en vestigingscode, telefoonnummer, naam van de examensecretaris, schoolsoort, vakcodes, vakomschrijving en de extra te ontvangen aantallen per vak.

Voor de herkansingsversie van de cspe’s worden de opgegeven aantallen herkansing gebruikt zoals door de examensecretaris aangegeven op het opgaveformulier aantallen kandidaten.

7.9 Noodscenario

Het CvTE kan bij een calamiteit besluiten een noodscenario in werking te stellen. Bij het inzetten van het noodscenario kan gekozen worden voor het beschikbaar stellen van examendocumenten via Mijn DUO.

7.9.1 Landelijke test noodscenario

In maart vindt de jaarlijkse landelijke test met het downloaden van examendocumenten via Mijn DUO plaats. Deze jaarlijkse test vindt plaats zodat de opgebouwde routine intact blijft. Uiterlijk een week voor de test ontvangen de (plaatsvervangend) examensecretaris en de directeur via Examenblad.nl een mailing met een vooraankondiging.

7.9.2 Richtlijnen examendocumenten downloaden via Mijn DUO

Zie de pagina Richtlijnen examendocumenten downloaden via Mijn DUO voor de werkwijze met betrekking tot de te downloaden examendocumenten via Mijn DUO.

7.10 Aanlevering schoolexamencijfers en examenresultaten aan DUO

De schoolexamencijfers (ook die van de vakken zonder ce) moeten uiterlijk tien kalenderdagen vóór het centrale examen worden aangeleverd in het Register Onderwijsdeelnemers (ROD) door middel van het persoonsgebonden nummer. De aangeleverde gegevens kunnen tot uiterlijk drie kalenderdagen voor de aanvang van het centrale examen aangepast worden. Daarna kan dit alleen nog met toestemming van de Inspectie via een formulier dat opgevraagd kan worden bij het Examenloket. In verband met controles door DUO op de compleetheid van de aangeleverde cijfers vragen we scholen deze zo snel als de schoolgebonden examenplanning toelaat, aan te leveren.

Vanaf half september is er een jaarkalender beschikbaar op de website van DUO onder de titel belangrijke datums.

Voor de flexibele en digitale centrale examens bb en kb en de cspe’s geldt: 

Per vak en per kandidaat moet het cijfer van het schoolexamen tien kalenderdagen voor de start van het betreffende centraal examen zijn doorgegeven aan het Register Onderwijsdeelnemers (ROD).

Aanleveren van de se- en ce-cijfers in het voorexamenjaar

Voor het aanleveren van de se-cijfers en de ce-cijfers en de eindcijfers van vakken die met een centraal examen in het voorexamenjaar worden afgesloten, geldt dat deze ook direct in het jaar van afleggen moeten worden aangeleverd aan het Register Onderwijsdeelnemers (ROD).

Van de leerlingen die in de derde klas het cspe afleggen, moet het resultaat ook direct aan ROD gemeld worden. Als zij dit jaar gebruikmaken van hun herkansing voor het cspe kunnen zij volgend jaar niet opnieuw het cspe afleggen. Als zij in het derde leerjaar nog niet hebben herkanst, kunnen zij in hun vierde leerjaar herkansen door het afleggen van het volledige cspe.

Let op: Kandidaten vmbo gl kunnen voor hun centraal examen slechts één centraal examen herkansen, een centraal examen voor een algemeen vak óf het cspe. De keuze voor de herkansing kan het beste plaatsvinden na de afname van alle centrale examens in het examenjaar.

Examenresultaten

De examenresultaten moeten zo spoedig mogelijk, maar in ieder geval binnen twee weken, na de vaststelling van de definitieve uitslag door het bevoegd gezag via Mijn DUO worden aangeleverd door middel van het persoonsgebonden nummer. DUO informeert scholen tijdig over de te volgen procedure, zie ook de activiteitenplanning.

7.11 Bestellen waardepapieren

Een diploma, certificaat, getuigschrift, resultaten- of cijferlijst is een waarde document. Het papier waarop dit wordt afgedrukt dient aan hoge eisen te voldoen. Zo moet het bepaalde echtheidskenmerken hebben om namaak en vervalsing tegen te gaan. Het waardepapier van DUO voldoet aan al deze eisen. Informatie over waardepapier en het benodigde bestelformulier staan op de website van DUO.

7.12 Inwisseling en voorlopige cijferlijst

Aan een leerling die in het voorlaatste of in het direct daaraan voorafgaande leerjaar een centraal examen of een afsluitend schoolexamen in één of meer vakken heeft gedaan en die de school verlaat zonder het eindexamen te voltooien, dient een ‘voorlopige cijferlijst’ uitgereikt te worden, uitsluitend op officieel waardepapier. De afdeling staatsexamens vo vraagt als inwisselende instantie naar dit waardedocument. Zie hiervoor artikel 3.49 Uitvoeringsbesluit WVO 2020.
Ook als de leerling het eindexamen voltooit op een andere vo-school of een vavo, worden de resultaten uit het voorexamenjaar meegenomen op grond van deze voorlopige cijferlijst.

De voorlopige cijferlijst moet voldoen aan de eisen zoals gesteld in artikel 5 van de Regeling modellen diploma’s vo.

NB Dit is een andere ‘voorlopige’ cijferlijst dan het cijferoverzicht dat op de dag van de bekendmaking van de n-termen aan de leerlingen wordt gegeven.

In de bijlage Richtlijnen voor het invullen van de modellen en beveiligen waardepapier onder de kop ‘Voorlopige cijferlijst’ wordt nadere uitleg gegeven:
"Indien de kandidaat een centraal examen, een afsluitend schoolexamen in een of meer vakken heeft afgelegd in het voorlaatste leerjaar en vervolgens de school verlaat zonder het eindexamen te voltooien, ontvangt hij een voorlopige cijferlijst".

Een voorlopige cijferlijst wordt dus uitgereikt voordat de uitslag van het betreffende eindexamen definitief kan worden vastgesteld (artikel 3.49 van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020). Op basis van de voorlopige cijferlijst kan de nieuwe school het onderwijsprogramma van de kandidaat vaststellen.

Dit geldt ook bij een examenkandidaat die het gespreid centraal examen, bedoeld in artikel 3.56 van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020, aflegt en die aan een andere school het gespreid examen voortzet, bijvoorbeeld vanwege verhuizing of het tweede jaar gespreid examen aan een vavo wil afleggen. Ook een vso-examenkandidaat, die alleen een beroepsgericht programma (in symbiose) afsluit op de vmbo-school, ontvangt een voorlopige cijferlijst van die school.

8 Afname

8.1 Voorkomen verbinding buitenwereld

Het verbieden van smartphones en smartwatches tijdens de afname van schoolexamens en centrale examens is inmiddels bij veel scholen staande praktijk. Voor de centrale examens is dat een beslissing die de directeur kan nemen op grond van artikel 3.20 Uitvoeringsbesluit WVO 2020.

In lijn met het bovenstaande ligt het voor de hand dat de directeur ook andere apparatuur die in verbinding staat met de buitenwereld verbiedt. Het verdient aanbeveling om de regels omtrent deze apparatuur in het Examenreglement op te nemen, zodat voor leerlingen duidelijk is wat wel en niet mag en welke procedure hiervoor geldt.

8.2 Problemen tijdens afname

Als zich tijdens de examenzitting van een centraal examen een probleem voordoet waardoor de afname van het examen niet naar behoren heeft kunnen plaatsvinden (zoals genoemd in artikel 2.61, WVO 2020: Onregelmatigheden; onvoorziene omstandigheden; maatregelen), dan meldt de school dit bij de Inspectie via het Examenloket.

Doel van deze melding is tot een passende oplossing te komen. Mocht een examen ongeldig worden verklaard, kan de kandidaat in het tweede tijdvak het examen opnieuw maken. Bij de digitale examens vmbo bb en kb en de onderdelen van de cspe’s betreft het een tweede afnamemoment door de school zelf gepland. Dit geldt dan niet als een herkansing (zie artikel 2, Beleidsregel onregelmatigheden centraal examen).

Als de kandidaat zelf schuld heeft aan de onregelmatigheid (bijvoorbeeld spieken tijdens het examen), dan neemt de directeur een maatregel (conform artikel 3.58 Uitvoeringsbesluit WVO 2020) en meldt deze onregelmatigheid via het Internet Schooldossier (ISD) aan de Inspectie.

8.3 Check op volledigheid examendocumenten

Ondanks scherpe controles kan het een enkele keer voorkomen dat examendocumenten niet volledig zijn. Het is aan te raden aan het begin van elke zitting met alle leerlingen gezamenlijk de examendocumenten te controleren op eventuele ontbrekende bladzijden. Bij een incompleet examendocument kan gebruik worden gemaakt van de extra exemplaren die scholen standaard ontvangen of kunnen er kopieën gemaakt worden van een correct examendocument.
Als in een examen pagina’s ontbreken, vragen we scholen om dit te melden aan DUO via examens@duo.nl en daarbij een scan van het voorblad mee te sturen.

9 Correctie

9.1 Pooling tweede correctie

De koppeling van de scholen voor de uitvoering van de tweede correctie, de pooling, wordt verricht door DUO/Examendienst. Dit wordt gedaan op basis van de door de scholen opgegeven aantallen kandidaten per schoolsoort per vak. Het is niet mogelijk een koppeling te maken per docent, waardoor het kan voorkomen dat docenten van een school het werk onderling moeten verdelen zodat de ene docent niet veel meer tweede correctiewerk heeft dan de ander. De pooling wordt in maart bekendgemaakt via Mijn Examenblad. Nadat de koppeling bekend is gemaakt aan de scholen, wijst het bevoegd gezag van de school de gecommitteerde(n) aan. Deze aanwijzing maakt het bevoegd gezag bekend aan de scholen waarvoor zij de tweede correctie verzorgen.

Tweede correctie flexibele en digitale centrale examens bb en kb

Ook de flexibele en digitale centrale examens bb en kb (bb- en kb-flex) hebben een verplichte tweede correctie die digitaal plaatsvindt in Facet. Bij deze examens is de school zelf verantwoordelijk voor het inzetten van een tweede corrector (zie paragraaf 4.2.2).

Twee examinatoren cspe’s

Voor de cspe’s is bepaald dat een tweede examinator betrokken moet zijn bij de beoordeling van de cspe’s. De tweede examinator wordt aangewezen door het bevoegd gezag van de school. De tweede examinator kan een docent van de eigen school zijn. Raadpleeg voor meer informatie de pagina Centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe).

9.2 Publicatie correctievoorschriften

De correctievoorschriften van de centrale schriftelijke examens worden na afname gepubliceerd.

Ochtendzittingen

De correctievoorschriften van de ochtendzittingen worden gepubliceerd om 14.00 uur.

Middagzittingen

De correctievoorschriften van de middagzittingen vmbo worden gepubliceerd om 16.00 uur.

De correctievoorschriften van de middagzittingen havo/vwo worden gepubliceerd om 17.00 uur (ook bij centrale examens die om 16.00 uur zijn afgelopen).

Het moment van publiceren houdt verband met examenzittingen voor kandidaten met tijdverlenging en mogelijke quarantainesessies.
Bij vakken waar testcorrectie plaatsvindt, geldt een ander publicatiemoment van het correctievoorschrift.

Vakken met testcorrectie

Voor de centrale examens waarvoor het CvTE in samenwerking met vakinhoudelijke verenigingen een testcorrectie uitvoert (zie paragraaf 9.3.3) geldt dat het correctievoorschrift niet direct na de afname wordt gepubliceerd, maar twee dagen later. Bij het bepalen van de deadlines voor de uitwisseling van afnamegegevens van deze examens via het programma Wolf wordt hiermee rekening gehouden.

Correctievoorschriften aangewezen vakken

De correctievoorschriften van de centrale examens, die in het tweede tijdvak als aangewezen/geheim vak worden afgenomen, worden niet gepubliceerd.

9.3 Precorrectie, pre+- correctie en testcorrectie

De activiteiten precorrectie, pre+-correctie en testcorrectie zijn activiteiten waarbij docenten direct participeren bij de ontwikkeling van de centrale examens. Het gaat hierbij om het geven van advies over vastgestelde opgaven en correctievoorschriften van examens die in hetzelfde schooljaar worden afgenomen.

Ze zijn bedoeld om de kwaliteit van met name het correctievoorschrift te vergroten. Jaarlijks wordt bezien bij welke vakken welke activiteit wordt ingezet. Via mailings vanuit Examenblad.nl worden de scholen hierover geïnformeerd. Deze mailings worden verzonden naar docenten die voor het desbetreffende centraal examen zijn geregistreerd, de (plaatsvervangend) examensecretaris en de schaduwsecretarissen.

Meer informatie over deze activiteiten is te vinden op de pagina Docentbetrokkenheid.

9.3.1 Pre+-correctie

Dit schooljaar vindt voor de volgende examens een pre+-correctie plaats:

• economie vmbo gl/tl
• Engels vmbo gl/tl
• Frans vwo
• maatschappijkunde vmbo kb
• natuur- en scheikunde 1 vmbo gl/tl
• profielvak dienstverlening en producten vmbo voor cspe 2026
• Spaans vwo

9.3.2 Precorrectie

Dit schooljaar vindt voor de volgende examens een precorrectie plaats:

• aardrijkskunde vwo
• drama vmbo gl/tl
• economie havo

9.3.3 Testcorrectie

Dit schooljaar vindt voor de volgende examens een testcorrectie plaats:

• economie vwo – publicatie correctievoorschrift 14 mei 17.00 uur
• geschiedenis havo - publicatie correctievoorschrift 14 mei 17.00 uur
• Nederlands havo - publicatie correctievoorschrift 17 mei 17.00 uur
• Nederlands vmbo gl/tl - publicatie correctievoorschrift 14 mei 16.00 uur
• Nederlands vwo - publicatie correctievoorschrift 12 mei 17.00 uur

9.4 Nadere informatie over de correctie

Het CvTE heeft de correctievoorschriften bij regeling vastgesteld. Het correctievoorschrift is een algemeen verbindend voorschrift dat deel uitmaakt van wet- en regelgeving die van overheidswege wordt verstrekt. De corrector dient zich dus te houden aan het correctievoorschrift met inachtneming van de algemene regels en, indien van toepassing, ook de vakspecifieke regels.
Als de corrector denk dat er een fout in het correctievoorschrift zit, neemt hij daarover contact op met de Examenlijn via het contactformulier.

9.4.1 Notities van de corrector op het gemaakte werk

Het aangeven van de onvolkomenheden op het werk en/of het noteren van de behaalde scores bij de vraag is toegestaan, maar niet verplicht. Bij notities op het examenwerk van de leerling is het advies om een andere kleur te gebruiken dan de kleur die de leerling heeft gebruikt.

Er is geen standaardformulier voorgeschreven voor de vermelding van de scores van de kandidaten.

Het vermelden van het schoolexamencijfer is toegestaan, maar niet verplicht.
Scholen kunnen binnen de ruimte die de regelgeving biedt afzonderlijk of in gezamenlijk overleg keuzes hierin maken.

Met het oog op de kwaliteit van de tweede correctie is artikel 3.25 lid 1 en 3 in het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 opgenomen.

Zie voor meer informatie over protocollen VO-raad paragraaf 12.1 en zie voor meer informatie over een geschil bij vaststelling score centrale examens paragraaf 9.6.

9.4.2 Discussiefora voor de flexibele en digitale ce’s

De besloten en beveiligde fora (bbf’s) bieden docenten de gelegenheid om al tijdens de afnameperiode met collega’s van gedachten te wisselen over opgaven die nog onder de geheimhouding vallen. Digitale examens zijn namelijk niet, zoals papieren examens, direct na afname openbaar.

Op het forum kunnen docenten discussiëren over examenopgaven, het correctievoorschrift en de antwoorden van leerlingen. De opgave waarover het gaat, wordt dan op het forum getoond.

Half februari ontvangen de examensecretaris en de docenten via een mailing vanuit Examenblad.nl informatie over de mogelijkheid van aanmelding voor het forum.

Let op: zonder aanmelding door de examensecretaris van de docent krijgt een docent geen toegang tot het forum.

9.4.3 Besprekingen examens vakverenigingen

Elk jaar organiseren veel vakinhoudelijke verenigingen direct na het centraal schriftelijk examen een bespreking van de opgaven en het correctievoorschrift. Deze examenbesprekingen worden vaak op een aantal plaatsen in het land gehouden. Op de website van het Platform VVVO staat een Overzicht van de vakinhoudelijke verenigingen.

Het CvTE brengt examenbesprekingen onder de aandacht, omdat ze waardevol kunnen zijn voor het intercollegiaal overleg over de correctie van de examens. Deze besprekingen hebben geen officiële status. 
Intervisie met collega’s is waardevol om te verkennen in welke mate antwoorden van examenkandidaten inhoudelijk in lijn zijn met het correctievoorschrift. In alle gevallen is het correctievoorschrift, eventueel voorzien van een aanvulling daarop, bindend. Opmerkingen gemaakt tijdens examenbesprekingen of op discussiefora ’overrulen’ het correctievoorschrift niet.

Op de pagina Correctie centrale examens is de rol van correctoren nader toegelicht.

9.4.4 Examenlijn: fouten in examens

Vanaf de start van de afname van de cspe’s, de flexibele en digitale centrale examens bb en kb en de schriftelijke centrale examens kunnen correctoren fouten in een opgave of het beoordelingsmodel melden via het contactformulier. Examinatoren die betrokken zijn bij de cspe’s en bij de voorbereiding op de afname mogelijke fouten constateren, kunnen deze vanzelfsprekend ook al eerder melden.

Op de pagina Examenlijn staat waar Examenlijnmedewerkers van het CvTE correctoren wel en niet mee kunnen helpen. De deadlines voor het inzenden van meldingen zijn te vinden in de activiteitenplanning.

Voor het corrigeren van de centrale examens is het correctievoorschrift bindend inclusief de algemene en vakspecifieke regels. Het kan voorkomen dat correctoren het correctievoorschrift onduidelijk vinden, waardoor een goede correctie lastig wordt. Mocht ook na overleg met collega’s de onduidelijkheid niet zijn opgehelderd en blijken dat de onduidelijkheid een fout betreft, dan is een melding bij de examenlijn via het contactformulier gewenst.

Evaluatieve opmerkingen op een opgave en/of een examen ontvangt het CvTE ook graag via het contactformulier. Deze gaan mee naar de evaluatiebespreking van de desbetreffende vaststellingscommissie, maar worden door de Examenlijn niet inhoudelijk beantwoord.

9.5 Errata en aanvullingen

9.5.1 Errata

In het drukwerk van de papieren centrale examens kunnen fouten voorkomen. Daarom worden de complete examens en correctievoorschriften ook nog gescreend als de examendocumenten eenmaal gedrukt zijn.

Mocht er bij deze screening een fout worden geconstateerd dan geeft het CvTE een erratum uit. Het erratum moet aan alle leerlingen bekend worden gemaakt bij het begin van de zitting van het examen. Voor de start van elk tijdvak is bekend voor welke examens een erratum geldt en worden scholen hierover via een mailing vanuit Examenblad tijdig geïnformeerd.

Als de school het erratum bij een examen vergeet bekend te maken bij het begin van de zitting, dan doet de school dit alsnog zo snel mogelijk tijdens de zitting. De school maakt hiervan melding op het proces-verbaal. Als de school vergeet een erratum bekend te maken, dan meldt de school zich bij Inspectie via het Examenloket. In dat geval is er sprake van een onregelmatigheid.

9.5.2 Aanvullingen op het correctievoorschrift

Leerlingen mogen geen nadeel ondervinden van een foutieve of onvolkomen vraag, antwoord of vraag-antwoordcombinatie. De aanvulling is een instrument om daarvoor te zorgen. Dat kan door middel van een inhoudelijke aanvulling om het correctievoorschrift te verbeteren of te verduidelijken of door het neutraliseren van een vraag (alle scorepunten toekennen). Op de pagina Aanvullingen op het correctievoorschrift is dit nader toegelicht.

Zowel vragen van LAKS als vragen die via het Examenloket of het formulier op Examenblad.nl binnenkomen, zijn hierbij van belang. Het CvTE beslist zo spoedig als mogelijk, met als streven binnen vier werkdagen na de afname, of een aanvulling uitgaat via Examenblad.nl. De dag na de afname geldt als eerste werkdag, weekenden en feestdagen tellen niet mee. Een aanvulling die als doel heeft een vraag te neutraliseren kan ook nog ná vier werkdagen worden gedaan.

NB Voor de cspe's geldt dat tijdens de voorbereidingsperiode en in de eerste week van afname aanvullingen verstuurd kunnen worden.

NB Bij de flexibele en digitale examens vmbo bb en kb wordt niet gewerkt met aanvullingen. Wel worden vragen geneutraliseerd als hierin een fout zit. Over de wijze waarop vragen worden geneutraliseerd bij deze examens ontvangen de scholen voor de afnameperiode bericht via een mailing van Examenblad.nl.

9.6 Geschil over vaststelling score centrale examens 

Het is de taak van de examinator en de gecommitteerde, eerste en tweede corrector, om in onderling overleg de score voor het centraal examen vast te stellen.

Mochten de examinator en de gecommitteerde daarbij niet tot overeenstemming komen, dan wordt het geschil voorgelegd aan het bevoegd gezag van de gecommitteerde. Dit bevoegd gezag kan hierover in overleg treden met het bevoegd gezag van de examinator.

Van belang hierbij is dat het correctievoorschrift bindend is. Aanvullende afspraken, die soms door bepaalde vakgroepen of bijeenkomsten van correctoren worden gemaakt, zijn ondergeschikt aan het correctievoorschrift.

Indien het geschil met inachtneming van de hiervoor genoemde richtlijnen alsnog niet kan worden beslecht, wordt hiervan via het Examenloket melding gemaakt aan de Inspectie. De Inspectie zal vervolgens in overleg met het bevoegd gezag erop aandringen dat zij verdere interne acties ondernemen om toch tot overeenstemming te komen. Hierbij kan gedacht worden aan het collegiaal consulteren van een onafhankelijke vakdocent binnen hetzelfde bestuur. Het is niet toegestaan om als bevoegd gezag zelf een onafhankelijke derde corrector aan te wijzen, die bevoegdheid is alleen voorbehouden aan de inspectie.

Bij zeer hoge uitzondering kan de Inspectie een onafhankelijke derde corrector aanwijzen. Betrokkenen moeten zich hierbij realiseren dat dan het volledige examenwerk voor alle kandidaten van de desbetreffende examinator opnieuw gecorrigeerd wordt en de correctie van deze onafhankelijke corrector in de plaats komt van de eerdere beoordelingen. De scores zoals vastgesteld door de onafhankelijk corrector zijn bindend. Het is mogelijk dat de vaststelling van de uitslag voor alle kandidaten van het betreffende vak vertraging hierdoor oploopt.

NB Als de gecommitteerde een onregelmatigheid ziet die mogelijk als fraude kan worden gezien, dan neemt de gecommitteerde hierover direct via het Examenloket contact op met de Inspectie, nog voordat contact wordt opgenomen met de eerste corrector.

Mocht een school van de eerste correctie een kandidaat hebben met verschillend handschrift in hetzelfde examenwerk dan is het verstandig hierover een verklaring toe te voegen voor de gecommitteerde van de andere school.

9.7 Geschil score centrale examens na inzage

Het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 geeft in artikel 3.25 regels over de vaststelling van de score door de eerste en tweede corrector. Dit betreft de situatie voorafgaand aan de vaststelling van het cijfer. Het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 voorziet niet in een regeling voor de situatie ná vaststelling van het cijfer. Scholen (en mogelijk de burgerlijke rechter) moeten zelf bepalen hoe om te gaan met een geschil over de correctie van een examen waarvan het cijfer is vastgesteld.

10 Normering

10.1 Gegevensverzameling via elektronische weg

De normering van de centrale examens wordt mede gebaseerd op door kandidaten behaalde scores. Daarom is het van belang dat docenten van zoveel mogelijk kandidaten de deelscores met Cito uitwisselen.

Voor de cse’s, het cpe gl/tl en de cspe’s leveren scholen hiervoor de gegevens aan via Wolf. Voor de examens die volledig in Facet worden afgenomen, worden de gegevens automatisch uitgewisseld. Bij examens met alleen gesloten vragen gebeurt dit zodra de afnameleider de afnamegroep afsluit en bij examens met correctie zodra de corrector de correctie afsluit.

Wolf

De op Mijn Examenblad geregistreerde examensecretaris krijgt toegang tot Wolf. Het is aan te raden naast de examensecretaris een functionaris toe te voegen als Wolf-accountbeheerder. De examensecretaris registreert de Wolf-accountbeheerder via Mijn Examenblad. Beiden hebben dezelfde rechten binnen Wolf.

De examensecretaris en Wolf-accountbeheerder ontvangen uiterlijk 21 maart (cspe) en/of 15 april (cse en cpe gl/tl) van Cito de activatiemail voor de Wolf-applicatie.

Afnamegegevens invoeren in Wolf

We verzoeken scholen de afnamegegevens van de alfabetisch eerste vijf kandidaten (in sommige gevallen tien, of alle kandidaten) via Wolf uit te wisselen. Het gevraagde aantal kandidaten per examen staat vermeld in het correctievoorschrift.

Heeft een school voor een bepaald examen minder kandidaten dan het gevraagde aantal, dan wordt de school verzocht de afnamegegevens van alle kandidaten die dat examen hebben afgelegd uit te wisselen.

Zijn er meer kandidaten dan het gevraagde aantal, dan geldt het verzoek bij voorkeur de gegevens van alle kandidaten uit te wisselen, maar in elk geval van de alfabetisch eerste kandidaten tot het gevraagde aantal bereikt is. 
Wij verzoeken correctoren bij vragen die een examenkandidaat niet heeft beantwoord een ‘N’ in te voeren. ‘N’ staat voor ‘Niet beantwoord’. Heeft een kandidaat helemaal niet deelgenomen aan het examen dan moet deze kandidaat worden uitgevinkt en zullen er voor deze kandidaat geen gegevens worden uitgewisseld.

De uiterste datums voor het accorderen van de uit te wisselen gegevens staan per examen vermeld in het correctievoorschrift, op wolf.cito.nl onder ‘Inzenddata’ en in de activiteitenplanning centrale examens 2025.

Cspe’s in Wolf

Bij de cspe’s leveren scholen de totaalscore op Facet-onderdelen en theorievragen (minitoetsvragen) via Wolf aan. Zie voor aanvullende informatie over het aanleveren van de scores van kandidaten voor de profielvak-cspe’s in Wolf het algemene deel van het correctievoorschrift op de examenpagina van de profielvakken.

Uitwisseling afnamegegevens tweede tijdvak

De examensecretaris en eventuele Wolf-acccountbeheerder krijgen uiterlijk 6 juni 2025 een mail van Cito met het bericht dat de groepen voor het tweede tijdvak klaarstaan in Wolf. Scholen wordt verzocht via Wolf ook de afnamegegevens van de kandidaten uit het tweede tijdvak uit te wisselen.

De uiterste datums voor het accorderen van de uit te wisselen gegevens staan per examen vermeld in het correctievoorschrift, op wolf.cito.nl onder ‘Inzenddata’ en in de activiteitenplanning centrale examens 2025.

Wolf en de AVG

Via Wolf verzamelt Stichting Cito afnamegegevens. Dat gebeurt ten behoeve van de normering van de centrale examens. Stichting Cito heeft bij het adviseren over de normering voldoende aan anonieme informatie, waardoor de privacy van de examenkandidaten niet in het geding is. Derhalve is er volgens de Algemene Verordening Gegevensverwerking (AVG) voor anonieme gegevensuitwisseling ter ondersteuning van de normering geen overeenkomst met de school nodig. 
Dat ligt anders bij de aanvullende dienstverlening die via Wolf mogelijk is, zoals de mogelijkheid om

• over de uitgewisselde gegevens groepsrapportages te ontvangen; 
• gegevens uit te wisselen met de school voor tweede correctie; 
• de tweede correctie via Wolf af te handelen; 
• (vastgestelde en gefiatteerde) scores uit te wisselen met het leerling-administratiesysteem.

Voor deze aanvullende dienstverlening gaat Stichting Cito persoonsgegevens van leerlingen en correctoren van de school verwerken en dat kan niet zonder instemming van het bevoegd gezag. Het bevoegd gezag is immers verwerkingsverantwoordelijke en Stichting Cito is verwerker van de persoonsgegevens. Het bevoegd gezag dient hiervoor een dienstverlenings- en verwerkersovereenkomst te sluiten met Stichting Cito. Wolf wordt in 2025 voorzien van multi-factor authenticatie (nadere informatie voor gebruikers volgt gedurende het schooljaar). Vanwege deze nieuwe functionaliteit zal de overeenkomst voor de afname 2025 worden vernieuwd en in het najaar 2024 aan bevoegd gezagen worden aangeboden.

Verwerking tweede correctie via Wolf

Scholen kunnen in Wolf, na het tekenen van de dienstverlenings- en verwerkersovereenkomst, gebruik maken van de mogelijkheid om de tweede correctie via Wolf af te handelen. Bij het gebruik van Wolf hiervoor is het nog wel nodig dat de gecommitteerde een verklaring over de verrichte correctie bij het gecorrigeerde werk voegt. Deze verklaring is medeondertekend door het bevoegd gezag van de school waar de gecommitteerde werkzaam is. Alleen het accorderen van de scores in Wolf is dus niet voldoende.

Raadpleeg voor de actuele Wolf informatie wolf.cito.nl.

10.2 Kenmerken van centrale examens

Jaarlijks worden bepaalde kenmerken van de centrale examens, zoals het aantal vragen en het maximale aantal scorepunten per vraag gepubliceerd op Cito.nl. Dit gebeurt gelijktijdig met de publicatie van de examengegevens ten behoeve van Wolf. Voor de voorbereiding van de kandidaten heeft deze informatie overigens geen waarde.

10.3 Bekendmaking n-termen

N-termen beroepsgerichte profielvakken

De n-termen van de beroepsgerichte profielvakken worden bekendgemaakt op woensdag 4 juni 2025 om 8.00 uur.

N-termen eerste tijdvak en flexibele en digitale examens bb en kb

De n-termen van het eerste tijdvak en de flexibele en digitale centrale examens bb en kb worden bekendgemaakt op donderdag 12 juni 2025 om 8.00 uur.

N-termen tweede tijdvak

De n-termen voor het tweede tijdvak worden bekendgemaakt op dinsdag 1 juli  2025 om 8.00.

10.4 Vaststelling van het ce-cijfer

Het ce-cijfer wordt door de school vastgesteld volgens de dan actuele Regeling omzetting scores in cijfers vo. 
Bij de ‘aangewezen vakken’ krijgen de scholen het resultaat als cijfer toegezonden. Er hoeft daarbij geen omzetting van score naar cijfer meer plaats te vinden, zie ook paragraaf 11.4.

10.5 Bevraging van docenten naar oordeel over examen

Bij alle vakken wordt een vraag gesteld over de moeilijkheidsgraad van het betreffende examen. Deze informatie wordt gebruikt bij de normering. Daarnaast wordt bij alle algemene vakken een korte enquête aangeboden aan docenten. Deze vragen worden aangeboden na het invullen van de scores van leerlingen in Wolf of Facet. In Wolf zijn de vragen direct opgenomen en in Facet is een link naar de vragen opgenomen.

De resultaten van de korte enquête geven een eerste globaal beeld van hoe het examen door docenten beoordeeld is. De resultaten kunnen mede aanleiding zijn om bij een bepaald examen een volgend jaar een uitgebreide vragenlijst in te zetten. Beide vragenlijsten dienen voor CvTE en Cito als evaluatie-instrument.
In maart wordt bekendgemaakt bij welke centrale examens de uitgebreide vragenlijst wordt ingezet.
De uitgebreide vragenlijst heeft een invultijd van ongeveer tien minuten. De resultaten van deze vragenlijst worden, met het oog op de verdere ontwikkeling van het examen, met de vakvereniging besproken.

11 Aangewezen vakken

Het CvTE kan vakken aanwijzen waarvan het centraal examen in het tweede tijdvak wordt afgenomen door het CvTE, de aangewezen vakken.

De opgavenboekjes voor deze vakken, afgenomen door het CvTE, worden niet toegezonden en niet gepubliceerd op Examenblad.nl, ook niet na afloop van het examen.

11.1 Aanmelding kandidaten

Aanmelden via Mijn DUO

Kandidaten voor de aangewezen vakken in het tweede tijdvak moeten daarnaast uiterlijk op 13 juni 2025, 17.00 uur door de school zijn aangemeld via de aanmeldapplicatie in Mijn DUO. Als de school dit vergeet, dan heeft de kandidaat geen toegang tot de afname van het aangewezen examen. Aangemelde kandidaten ontvangen van DUO een uitnodiging met nadere gegevens.

Kandidaten voor het derde tijdvak moeten uiterlijk woensdag 16 juli 2025 17.00 uur door de school zijn aangemeld. Aanmelding verloopt via Mijn DUO.
Profielvak-cspe’s worden door de eigen school van de aangemelde kandidaten afgenomen in de periode 1 april tot en met 18 juli.

Ook de flexibele en digitale examens vmbo bb en kb kunnen tot en met 18 juli op school worden afgerond.

Scholen wordt geadviseerd tijdig te controleren of de functionarissen die de kandidaten moeten aanmelden de juiste autorisatie hebben voor Mijn DUO (rol examensecretaris vo, token of eHerkenning, inlognaam en wachtwoord).

De school ontvangt begin juni meer informatie over de aanmeldingsprocedure.

Registreren in het Register Onderwijsdeelnemers (ROD)

De school moet de kandidaten die deelnemen aan een aangewezen vak in het tweede tijdvak en/of het derde tijdvak naast de aanmelding bij DUO ook registreren in het Register Onderwijsdeelnemers (ROD).

11.2 Tijd en plaats

Tweede tijdvak

De examens van de aangewezen vakken zijn op donderdag 19 juni 2025 en worden afgenomen op één van de staatsexamenlocaties verspreid over het land.

Aanvangstijdstippen:
Ochtendzittingen 09.00 uur
Middagzittingen 13.30 uur

Derde tijdvak

De roosters voor het derde tijdvak staan vanaf februari op de website van DUO.

11.3 Gang van zaken aangewezen vakken

Kandidaten moeten een half uur voor aanvang van het examen aanwezig zijn. Zij moeten zich legitimeren. Als de kandidaat een toegestaan hulpmiddel wenst te gebruiken, zoals een woordenboek of een laptop, moet hij het zelf meenemen. Het gebruik van een laptop is alleen mogelijk als de noodzaak daarvoor in een verklaring staat vermeld. De school moet deze verklaring direct na de aanmelding naar staatsexamens@duo.nl mailen.

Reis- en (eventuele) verblijfskosten zijn voor eigen rekening.

Na vaststelling van de uitslag kan de kandidaat via staatsexamens@duo.nl een schriftelijk verzoek indienen om van het CvTE een mondelinge toelichting op de uitslag te ontvangen

11.4 Toezending resultaten

De vastgestelde cijfers van de aangewezen vakken tweede tijdvak staan uiterlijk dinsdag 1 juli 2025 om 10.00 uur op Mijn DUO.

De vastgestelde cijfers van het derde tijdvak staan uiterlijk vrijdag 29 augustus 2025 om 10.00 uur op Mijn DUO.

De gegevens op Mijn DUO kunnen geraadpleegd worden door de contactpersonen van uw instelling met de rol examensecretaris vo, die in het bezit zijn van een token of eHerkenning, inlognaam en wachtwoord. Nadere instructie ontvangt de school in mei van DUO/Examendienst.

De directeur en examensecretaris stellen - waar van toepassing - de uitslag vast en reiken bijbehorende waardepapieren uit (diploma, cijferlijst, certificaat).

12 Communicatie

12.1 Protocollen VO-raad

De VO-raad stelt protocollen op die deels ook betrekking kunnen hebben op de handelwijze van scholen bij het centraal examen, bijvoorbeeld de tweede correctie, met daarin opgenomen een voorbeeld voor een verklaring verrichte correctie. Een ander voorbeeld betreft het bewaren van de examens. De bedoeling van deze protocollen is zorgdragen voor adequate vastlegging op schoolniveau van zaken die niet centraal zijn geregeld. In de correctievoorschriften bijvoorbeeld geeft het CvTE aan dat de regelgeving geen voorschriften bevat over het vermelden van punten en onvolkomenheden op het werk. In de protocollen van de VO-raad worden op dit punt wel keuzes gemaakt. De protocollen worden gepubliceerd in het voorjaar van 2025.

Scholen en docenten vragen zich af of de protocollen niet in strijd zijn met de CvTE-regels. Dat zijn zij zeker niet. Het CvTE geeft aan dat er op een aantal punten vanuit de overheid geen regels zijn. Binnen de ruimte die dat biedt, maakt de VO-raad, als handreiking aan de scholen, een keuze die voor de scholen geen voorschrift is. Het volgen van protocollen is niet verplicht, maar wordt van harte aanbevolen.
In de protocollen is er ook aandacht voor het scannen/kopiëren van examenwerk en voor het verzendproces. Nadere informatie over het verzenden per post is te vinden op de website van PostNL.

12.2 Mijneindexamen.nl

Mijneindexamen.nl is de mobiele website/webapp voor eindexamenkandidaten. De site biedt leerlingen alle officiële informatie van het CvTE over het centraal examen.

Met deze webapp kunnen examenkandidaten hun examenrooster personaliseren en opslaan in een Google- of Outlook-agenda. Voor leerlingen in vmbo bb en kb is het ook mogelijk om hun vakken met een (schooleigen) rooster in te voeren (de flexibele, digitale examens en de schoolexamens voor de beroepsgerichte profielvakken). Ook biedt de site een overzicht van te gebruiken hulpmiddelen, oefenexamens en informatie over de uitslagbepaling.

Mijneindexamen.nl kan getoond worden aan examenkandidaten en hun ouders/verzorgers bijvoorbeeld tijdens mentoruren en voorlichtingsbijeenkomsten op school.

12.3 Voorlichtingspagina’s

N-term

Aan de totstandkoming van de n-term leveren veel mensen een bijdrage: docenten, leerlingen en experts van Cito en het CvTE. In de animatie over de n-term op de pagina over de normering wordt uitgelegd wie welke bijdrage levert onder het motto ‘De n-term maken we samen’ en hoe de normering in zijn werk gaat.

Examensecretaris

Voor de (nieuwe/startende) examensecretarissen is er de pagina Examensecretaris: een pagina voor examensecretarissen met informatie en verwijzingen naar informatie over de centrale examens (ce).

Examenklas

Voor docenten die (voor het eerst) een examenklas hebben, is er de pagina Examenklas.

Hierop zien docenten waar ze meer informatie kunnen vinden over de syllabus, normering en praktische aspecten van centrale examens. Er is ook een brochure te downloaden over de totstandkoming en de correctie van de centrale examens.

Docentbetrokkenheid

Op de pagina Docentbetrokkenheid is te lezen op welke manieren docenten betrokken worden bij het examenproces.

Meer over het CvTE

Op het YouTube-kanaal van het CvTE staan video’s over algemene en actuele onderwerpen rondom de centrale examens. Op het CvTE-Instagramaccount geven medewerkers van het CvTE een kijkje achter de schermen. 

13 Wet- en regelgeving

13.1 Regelgeving voortgezet onderwijs

Actuele wetten en besluiten zijn te vinden op wetten.overheid.nl:

• Wet voortgezet onderwijs 2020
• Uitvoeringsbesluit WVO 2020
• Wet College voor toetsen en examens

13.2 Ministeriële regelingen en regelingen/mededelingen van het CvTE

Overzicht met ministeriële regelingen en regelingen/mededelingen CvTE

13.3 Verplichte examencommissie

Ter versterking van de schoolexaminering op scholen in het voortgezet onderwijs is het voor scholen voor voortgezet onderwijs sinds 1 augustus 2021 verplicht een examencommissie te hebben. De examencommissie van het vavo wordt hier niet bedoeld (zie Wet voortgezet onderwijs 2020, artikel 2.60d WVO 2020).

In het vavo vervult de examencommissie de taken van de directeur, zie artikel 7.4.11, tweede lid, juncto artikel 7.4.5 WEB.

14 Contactadressen

14.1 Contactadressen bij de examens

Scholen kunnen bij het Examenloket terecht voor vragen die betrekking hebben op de examens voortgezet onderwijs. Het Examenloket beantwoordt de vragen en draagt indien nodig vragen over aan de hieronder genoemde instanties. Zo kunnen de scholen rekenen op een eenduidig en juist antwoord.

Meer informatie over alle partners is te vinden op de contactpagina.

14.2 Waar voor wat in het kort

• wet- en regelgeving: Examenloket.
• onregelmatigheden bij centrale examens en geschillen rond vaststelling scores: Examenloket. U wordt vervolgens doorverbonden met de werkgroep examens van de Inspectie van het Onderwijs.
• inhoudelijke vragen over centrale examens: Examenlijn.
• pooling tweede correctie, opgave aantal kandidaten, bestelling en aflevering van examenpakketten (ook problemen zoals beschadigde examenpakketten): DUO/Examens.
• vragen over staatsexamens vo, opgave kandidaten aangewezen vakken tweede tijdvak en derde tijdvak: DUO/Examens, afdeling staatsexamens vo.
• vragen met betrekking tot de aanlevering van de examengegevens (op leerlingniveau) aan het Register Onderwijsdeelnemers (ROD): DUO/IPO.
• problemen met of vragen over Wolf: wolf@cito.nl.
• vragen over examensoftware Facet: Helpdesk Facet.
• problemen met installatie en/of werking andere software bij de afname van examens: Helpdesk Cito.
• advies over passend examineren: het CvTE via het contactformulier.