Centraal Schriftelijk en Praktisch Examen (CSPE)

Navigeer direct naar de onderwerpen over cspe's die je zoekt:

VoorbereidingOpdrachten zelf makenAfnameGeheimhoudingBeoordelingNormeringHerkansingInformatiebijeenkomsten en vragen stellen

1 Voorbereiden van het cspe

Examenstof en onderdelen cspe per leerweg

De examenstof voor het centraal praktische examen is beschreven in de syllabus. De syllabus is een uitwerking van het examenprogramma. De syllabus, gepubliceerd op Examenblad, is leidend (niet de educatieve methode). Het cspe bestaat voor bb en kb uit vier onderdelen en voor gl kan dit per profielvak variëren tussen twee tot vier onderdelen. De onderdelen van het cspe worden onderscheiden met de letters A, B, C en D.

Papieren opdrachtenboekje per onderdeel

Elk onderdeel van het cspe heeft een papieren opdrachtenboekje en is voorzien van een introductie gevolgd door de opdrachten die ofwel uitgevoerd moeten worden in de praktijk, in Facet of in het desbetreffende opdrachtenboekje.

Volgorde onderdelen cspe

De onderdelen A, B, C, D van het cspe kunnen in willekeurige volgorde worden afgenomen, tenzij anders is aangegeven in de Instructie Examinator. Als opdrachten in een specifieke volgorde moeten worden afgenomen, is in het vakspecifieke deel van de Instructie Examinator aangegeven.

Let op: Een kandidaat moet eerst een onderdeel volledig afsluiten voordat deze kan starten met het volgende onderdeel.

Overzicht opdrachten

Vanaf 1 november is in de vakspecifieke informatie onder het kopje ‘Specifieke informatie per versie’ het overzicht beschikbaar op Examenblad.nl. In dit overzicht is het volgende aangegeven:

• wat de richttijd per onderdeel is;
• de opdrachten per onderdeel en de tijdsinschatting per opdracht of een groep van opdrachten;
• ICT-gebruik per opdracht;
• het aantal kandidaten gelijktijdig. 

Opdracht- en vraagvormen

In elk onderdeel van het cspe kunnen meerdere opdracht-/vraagvormen voorkomen: 

• Praktische opdrachten;
• Schriftelijke open en gesloten vragen;
• Mondelinge open en gesloten vragen;
• Facet-opdrachten;
  • Opdrachten in Facet
  • Open en gesloten vragen in Facet;
  • Minitoetsvragen (theorievragen) – automatische scorebare vragen in Facet;
• Opdrachten in de CSPE-App;
• Opdrachten die uitgevoerd moeten worden in een Microsoft-bestand en/of een andere applicatie.

Digitale applicaties (online)

Facet

Facet wordt gebruikt bij alle profielvakken en bij meerdere onderdelen. Informatie over Facet en de systeemeisen zijn te vinden op de website van DUO (Facet - Voortgezet onderwijs – DUO Zakelijk).

CSPE-App

In examenjaar 2025 is, net als vorig jaar, voor het gebruik van de CSPE-App een internetverbinding nodig.

In examenjaar 2025 wordt de CSPE-App gebruikt bij de profielvakken HBR en E&O (+ E&O pilot).

Overige digitale applicaties

Bij steeds meer profielvakken wordt gebruik gemaakt van online applicaties zoals Wordpress, Sketch up en Autocad. Daarnaast werken steeds meer scholen met devices zoals Chromebooks en iPads die alleen werken met software in de cloud. Voorwaarden voor het gebruik van (online) applicaties is te lezen in het document ‘Voorwaarden gebruik online applicaties bij cspe’s’.

Afnameperiode

De afnameperiode staat in het rooster op Examenblad.nl.

Geheimhouding

Tijdens de voorbereiding

• Voor anderen dan de examensecretaris en de desbetreffende examinatoren blijven de examendocumenten geheim.
• Voor aanvang van de examens kunnen examendocumenten, voor zover dat nodig is voor het tijdig installeren en testen van de ICT-toepassingen, onder voorwaarden beschikbaar zijn voor de systeembeheerder/ICT-coördinator. De systeembeheerder moet de ICT-toepassingen tijdig installeren en testen. Afspraken over geheimhouding zijn hierbij belangrijk.
• Met inachtneming van geheimhouding mag de examinator 10 werkdagen voorafgaand aan de eerste afname ook de examendocumenten van zending B en zending C gebruiken om voorbereid te zijn op de afname van de toegewezen versie (rood of blauw) van het cspe.
• Voor de herkansing geldt eveneens dat de examinator de examendocumenten in de andere versiekleur 10 werkdagen voorafgaand aan de afname mag gebruiken.
• Het is niet toegestaan om opdrachten van tevoren te oefenen met kandidaten en om aanwijzingen te geven.

Cspe versie rood en blauw

Bij de profielvakken wordt gewerkt met twee versies van ieder cspe: versie rood en versie blauw. 
De (plaatsvervangend) examensecretaris verneemt via Examenblad.nl welke versie bij de eerste afname gebruikt moet worden. De andere versiekleur moet gebruikt worden bij de herkansing van leerlingen die dit jaar het cspe hebben afgelegd. Leerlingen die het cspe vorig jaar hebben afgelegd en dit jaar gaan herkansen dienen de versie van de eerste afname te maken.

De datum waarop de toegewezen versie bekendgemaakt wordt, is te vinden in de activiteitenplanning.

Vakspecifieke informatie

Wanneer voor de praktische opdrachten in het cspe materialen of middelen nodig zijn die niet standaard (volgens de algemeen gehanteerde standaarduitrusting) op de scholen aanwezig zijn, wordt dit meegedeeld in de vakspecifieke informatie van het betreffende profielvak.
Ook als praktische opdrachten specifieke voorbereiding en/of langere voorbereidingstijd vragen, is dit in de vakspecifieke informatie opgenomen. 
De vakspecifieke informatie staat op de examenpagina (Examenblad.nl) van het profielvak.

Zending A, B en C

De informatie, documenten en applicaties voor de afnames van de cspe’s worden in verschillende zendingen beschikbaar gesteld aan de scholen. De school kan met deze informatie, documenten en applicaties op tijd de examenafnames plannen en organiseren en de benodigde materialen inkopen en gebruiksklaar maken voor de afname.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen de zendingen A, B en C. De data waarop deze zendingen beschikbaar zijn voor de scholen staan in de activiteitenplanning.

Zending A:

• is bestemd voor de examinator;
• moet worden gedownload van de Cito Secure downloadomgeving van Cito;
• bevat (van beide versies: rood en blauw):
  • een ‘grijze vlekken exemplaar’ van de opdrachtenboekjes per onderdeel (inclusief bijlagen en uitwerkbijlagen). In deze documenten is alleen de informatie zichtbaar die noodzakelijk is voor de voorbereiding van de afname. De overige informatie is onleesbaar gemaakt;
  • Instructie Examinator, het vakspecifieke deel, per onderdeel;
  • Dashboard, een overzicht van een examen.

Aan de hand van de inhoud stemt de examinator samen met de examensecretaris de organisatie van het profielvak-cspe af.

Zending B:

• is bestemd voor de examensecretaris;
• wordt door DUO verzonden en afgeleverd door Schotpoort Connect (de afleverdatum wordt tijdig gecommuniceerd);
• wordt uitsluitend overhandigd aan bevoegde functionarissen;
• bevat (van beide versies: rood en blauw):
  • voor het opgegeven aantal kandidaten (met een minimum van 5) de papieren examendocumenten: opdrachtenboekjes, bijlagen en uitwerkbijlagen.

Zending C:

• is bestemd voor de examensecretaris;
• moet worden gedownload van de Cito Secure downloadomgeving van Cito;
• bevat (van beide versies: rood en blauw):
  • de benodigde digitale bestanden bij alle cspe’s;
  • de specifieke animaties horende bij de instructie van de kandidaat
  • het correctiemodel per onderdeel van alle cspe;
  • een digitaal correctiemodel voor alle cspe's (behalve E&O-regulier) 
    • per onderdeel voor de profielvakken BWI, MVI, D&P en PIE;
    • per examen voor de profielvakken M&T, Z&W, Groen, HBR en E&O-nieuwe stijl.

Instructie examinator

Algemeen deel

Het algemene deel van de Instructie Examinator is vanaf 1 november beschikbaar op de webpagina van een profielvak op Examenblad.nl. Deze instructie bevat algemene informatie die van belang is bij de voorbereiding van het examen. Dit examendocument is een belangrijk kader voor een correcte, gelijkwaardige afname van het examen voor elke kandidaat.

Specifiek deel

In zending A zit het vakspecifieke deel van de Instructie Examinator per onderdeel van het cspe. Deze instructie bevat richtlijnen voor: 

• de voorbereiding;
• afname;
• de richttijd van het onderdeel/opdracht/groep opdrachten;
• de voorwaarden met betrekking tot de geheimhouding opgenomen;
• een advies over het aantal kandidaten dat gelijktijdig beoordeeld kan worden. 
  • De examinator bepaalt hoeveel kandidaten gelijktijdig geëxamineerd worden op basis van onder andere de faciliteiten op de school en het beschikbare aantal examinatoren. Op basis hiervan maakt de school (doorgaans de examinator samen met de examensecretaris) de planning.

Grijze vlekken exemplaar

Met behulp van het ‘grijze vlekken’ exemplaar en de Instructie Examinator (beide zending A) kan geïnventariseerd worden wat nodig is voor de afname van het cspe. De examinator richt zich bij de voorbereidingen op de afname vooral op de versiekleur voor de eerste afname. Bij het bepalen van welke inventaris, ge- en verbruiksmaterialen nodig zijn, kan het zinvol zijn dat de examinator ook alvast kijkt naar wat er voor de versiekleur van de herkansing nodig is.

Gelijkwaardige afname voor alle kandidaten

De examinator zorgt ervoor dat de uitgangssituatie bij de opdrachten voor alle kandidaten gelijk is. Het is belangrijk voor aanvang van het (onderdeel van het) cspe te controleren of alle benodigde materialen en middelen aanwezig zijn. De opdrachten moeten uitgevoerd worden zoals ze in het examen zijn gesteld. Het is niet toegestaan opdrachten aan te passen, te vervangen of over te slaan of andere materialen te gebruiken. Soms kan hierop een uitzondering noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld bij kandidaten met een ondersteuningsbehoefte.

Opdrachten zelf maken

Praktisch deel

Het is van belang dat de examinator voorafgaand aan de afname, van met name het praktische deel van de afzonderlijke onderdelen A, B, C, D van het cspe, weet hoe dit getoetst wordt en hoe het afnameproces verloopt. Door alle praktische opdrachten zelf te maken krijgt de examinator zicht op de benodigde organisatie en materialen, de tijdsduur en mogelijke knelpunten bij de uitvoering van de opdrachten door de kandidaat. De examinator heeft de mogelijkheid om maximaal 10 werkdagen voor de afname het examen in te zien.

Overige opdrachten

Ook ten aanzien van de opdrachten in Facet kan het wenselijk zijn dat de examinator deze voor de afname in kan zien. Dit om tijdens de afname niet voor verrassingen te komen staan. Om de examinator hiertoe de mogelijkheid te bieden kan de examinator maximaal 10 werkdagen voor de ingeplande afname een afname laten inplannen voor een test-kandidaat en het onderdeel maken.

Let op:

• Het is niet toegestaan om informatie uit het cspe 2025 te delen met de leerling!
• Een test-kandidaat mag alleen gebruikt worden om de Facet-opdrachten van een onderdeel van een cspe in te zien. Nergens anders voor!
• Gebruik ook de naam ‘test-kandidaat’ voor het bekijken van de opdrachten. Zo is het voor DUO duidelijk dat het om een test-kandidaat gaat.
• De ‘Afnameplanner Facet’ kan een test-kandidaat aanmaken in Facet. 

Geheimhouding

Hierbij is de borging van de geheimhouding essentieel.

Oefenen met leerlingen

Cspe uit voorgaande jaren

Het is mogelijk om met leerlingen oude cspe’s te oefenen. De opdrachtenboekjes zijn gepubliceerd op Examenblad.nl (onder het kopje examendocumenten op de examenpagina’s van de profielvakken).

Algemeen instructiefilmpje voor leerlingen

Het Instructiefilmpje cspe's voor leerlingen (op YouTube) laat zien wat er van de leerlingen wordt verwacht bij de afname van een cspe.

Oefenen met Facet

In cspe’s wordt gebruik gemaakt van Facet, voor minitoetsvragen/theorievragen en voor een aantal opdrachten.  
Het is aan te raden om de kandidaten te laten oefenen met deze opdrachten. 

Er zijn twee soorten oefenmogelijkheden: 

• De openbare voorbeeldtoetsen via VO-toetsen en -examens (facet.onl). Bij deze toetsen is nu ook verklanking mogelijk. Er is geen correctiemodule beschikbaar.
• De inplanbare voorbeeldtoetsen. Deze komen begin 2024 beschikbaar, zie activiteitenplanning. Bij inplanbare voorbeeldtoetsen kan gebruik gemaakt worden van de verklanking en hebben een correctiemodule waardoor de vragen nagekeken kunnen worden.

Meer informatie hierover is terug te vinden in de handleiding in Facet (In de menubalk onder het kopje ‘downloads’, is de handleiding van Facet te downloaden).

Inplannen afnames in Facet

De Facet-opdrachten inclusief de minitoetsvragen (theorievragen) zijn enkele dagen ná zending C beschikbaar (zie activiteitenplanning). De examensecretaris moet voor de Facet-opdrachten de afname(s) inplannen.

Vereist is dat de voorgeschreven systeemchecks worden uitgevoerd. Dit om voorafgaand aan het examen zeker te weten dat de systemen en bestanden goed werken. Het wordt daarnaast zeer aanbevolen om een testafname in Facet te doen.

Wanneer er problemen zijn bij het inplannen of de afname van opdrachten in Facet dan kan de school contact opnemen met de helpdesk Facet.

Passend examineren

In de septembermededeling en in de handreiking Passend examineren centrale examens vo zijn de mogelijkheden en regels voor kandidaten met een ondersteuningsbehoefte beschreven.

Aanvragen aangepaste cspe

Bij de uitvoering van het cspe bij kandidaten met een ondersteuningsbehoefte kan een situatie voorkomen die niet beschreven is in de handreiking. Op Mijn Examenblad staat een formulier waarmee de school een voorstel kan doen met betrekking tot aanpassing van het cspe, rekening houdend met de exameneisen en de gelijkwaardigheid van het examen.

De school en het CvTE gaan samen na of een aanpassing van het centraal examen met inachtneming van de exameneisen nodig en gewenst is met als doel een passende afname te realiseren binnen de gestelde eisen. Bij het overleg over mogelijke aanpassingen zal het CvTE vragen naar de aanpassingen die tot nu toe in het onderwijs zijn verricht.

De school besluit uiteindelijk hoe te handelen en meldt dit aan de Inspectie van het Onderwijs. 

Verklanking | spraaksynthese

Er zijn geen pdf’s voor spraaksynthese van de cspe’s beschikbaar. Bij de onderdelen/minitoetsvragen (theorievragen) in Facet kan de school voor kandidaten die dat nodig hebben de verklanking aanvinken bij de afnameplanning. Kandidaten die gebruik mogen maken van verklanking dienen te beschikken over een koptelefoon. Ook het gebruik van verklanking moet gemeld worden bij inspectie.

Afname van het cspe

Richttijd voor de onderdelen van het cspe

Per onderdeel zijn in het vakspecifieke deel van de Instructie voor de Examinator richttijden aangegeven. 

Richttijd

Informatie over de richttijd:

• Richttijden zijn vastgesteld op basis van praktijkervaringen;
• De aangegeven richttijd van een onderdeel van het cspe is de netto-examentijd;
• Richttijden gaan uit van een werktempo dat de kandidaat aan moet kunnen;
• Uitgangspunt is dat de richttijden gevolgd worden;
• Richttijden staan vast per onderdeel en overgebleven tijd mag niet meegenomen worden naar een ander onderdeel;
• De school bepaalt hoe de richttijden gehanteerd worden en heeft dit eventueel vastgelegd in een protocol.
• Binnen een school moeten de afnamecondities voor alle kandidaten gelijk zijn.

Netto-examentijd

Met de netto-examentijd wordt bedoeld, de tijd die de kandidaat krijgt voor het uitvoeren/maken van de opdrachten die beoordeeld worden tijdens het examen. Onbeoordeelde tijd, zoals wachttijd, verplaatsingstijd, voorbereiding- en opruimtijd vallen buiten de richttijd.

Richttijd niet toereikend

De afname van een cspe verloopt niet op alle scholen op precies dezelfde manier. Een belangrijke oorzaak hiervan is dat de outillage en de inventaris, nodig voor het onderwijs in het profielvak en de afname van een cspe, niet op alle scholen hetzelfde is. Het bevoegd gezag van de scholen is verantwoordelijk voor de gebouwen en inrichting en outillage ten behoeve van het onderwijs en dus ook examinering. Het CvTE kan hierover geen voorschriften verstrekken.

Soms is op voorhand al in te schatten dat de richttijd om dat onderdeel te kunnen maken op de school niet volstaat. Dit kan voortkomen vanuit de ervaring van het zelf maken van de opdracht.

De volgende stappen dienen dan gevolgd te worden: 

• De examinator schat op voorhand in hoeveel extra tijd gezien de specifieke situatie op de school nodig is om het onderdeel adequaat door de kandidaten te kunnen laten maken.
• De examinator vermeldt dat in het protocol van afname onder vermelding van de reden(en) ervan en hoeveel extra tijd nodig is.
• De examinator stelt de kandidaten hiervan op de hoogte voorafgaand aan de start van het desbetreffende onderdeel.
• De examinator vermeldt de afwijkende richttijd met reden in het proces-verbaal.

Mocht het voorkomen dat tijdens de afname 80%-100% van de kandidaten nog niet klaar is met het examen en dit ligt niet aan de handelsbekwaamheid, efficiëntie of voorbereiding van de kandidaat, dan geeft de examinator in deze situatie bovenop de aangegeven richttijd op basis van redelijkheid alsnog extra tijd.

In het protocol en op het proces-verbaal geeft de examinator alsnog aan hoeveel extra tijd hij/zij toestaat bovenop de richttijd van het onderdeel onder vermelding van de reden(en) ervan. De examinator geeft aan dat de kandidaten een X aantal minuten extra tijd hebben gekregen voor het maken van dat onderdeel.

Geen hulp aan kandidaten

Hulp aan kandidaten tijdens het cspe is niet toegestaan, tenzij anders vermeld in de Instructie Examinato of het correctievoorschrift. Deel dit vooraf mee aan kandidaten. 

Voorlezen van het cspe

In het geval van het cspe mógen de teksten in het cspe voorgelezen worden, hierbij hoort dat alleen de letterlijke tekst op neutrale toon voorgelezen mag worden.

Om alle kandidaten in dezelfde uitgangspositie te plaatsen mag de examinator niet afwijken van de informatie uit de examendocumenten. Het taalgebruik daarin is afgestemd op de vakinhoud van de profielvakken en op de taalvaardigheid die van de kandidaten verwacht mag worden. Kandidaten mogen niet meer, maar ook niet minder informatie krijgen, dan de informatie uit de examendocumenten (inclusief filmfragmenten en vragen/opdrachten in Facet). Om dezelfde reden moet het voorlezen op neutrale toon gebeuren.

De school bepaalt of deze mogelijkheid toegepast wordt. Belangrijk is dat de afnamecondities voor alle kandidaten gelijk blijven. 

Afname Facet-opdrachten

De cspe-onderdelen die via Facet worden afgenomen, zijn door de examensecretaris ingepland en klaargezet voor de betreffende groep kandidaten voor het moment van afname.

Procedure ongeldig verklaren van deel cspe (in Facet)

Zodra een kandidaat is gestart met het eigen examen is sprake van een afname. Een onregelmatigheid tijdens de afname moet door de examensecretaris aan de Inspectie van het Onderwijs (hierna: inspectie) worden gemeld. Voordat de kandidaat het examen opnieuw kan afleggen, moet de school beschikken over een ongeldigverklaring van de inspectie. Pas nadat de inspectie het examen ongeldig heeft verklaard, mag de examensecretaris voor de betreffende kandidaat een nieuwe afnameplanning maken.

Bij onregelmatigheden van technische aard heeft de school ook eerst contact gehad met de helpdesk Facet van DUO. Voor het ongeldig laten verklaren van het deel van het examen in Facet is een meldingsnummer van de helpdesk Facet nodig. 

De procedure voor het aanvragen van een ongeldigverklaring is als volgt:

1. De directeur/examensecretaris neemt contact op met de inspectie. Dat kan telefonisch via het Examenloket of via de mail (examenloket@duo.nl). 
2. De inspectie neemt altijd contact op met de school om de casus te bespreken.
3. Tijdens het telefoongesprek bepaalt de inspectie of het werk ongeldig wordt verklaard.
4. De melder krijgt een mail met hierin de mededeling dat het formulier in het ISD (Internet SchoolDossier) klaar staat om aan te vullen.
5. De examensecretaris vult het formulier volledig in en indien van toepassing vermeldt het verkregen meldingsnummer van de Helpdesk Facet.
6. Inspectie stuurt het bevoegd gezag de besluitbrief. De melder ontvangt deze brief in cc. 
7. De examensecretaris plant, in de rol als afnameplanner, de kandidaat in voor een tweede zitting. Facet kiest automatisch een juiste variant van het examen.
   De examensecretaris moet bij deze afnameplanning aangeven dat het om een tweede zitting gaat. Alleen dan kan Facet de kandidaat een variant voorleggen die geen overlap heeft met de eerder gemaakte variant.

Geheimhouding bij de afnames

De examendocumenten worden aan het begin van iedere zitting uitgereikt aan de kandidaten en na de zitting ingenomen. Tenzij anders vermeld in de ’Instructie Examinator’ hebben kandidaten buiten de zittingen om geen inzage in de examendocumenten.

Bewaren examendocumenten

Gedurende de afnameperiode is publicatie van cspe-materiaal (producten, foto's, filmopnamen, passages uit de examendocumenten en inhoudelijke opmerkingen) langs welke weg niet toegestaan. Wijs hier ook de leerlingen op! Deze regelgeving is er niet voor niets. Bewijslast over geleverde prestaties van de kandidaat kunnen aanleveren, kan essentieel zijn.

Het strikt toepassen van deze regelgeving voor de scholen bij de cspe’s is niet werkbaar. Het gemaakte werk van kandidaten omvat bij de cspe’s immers meer dan alleen schriftelijk werk. Daarom zijn in de Instructie Examinator aanvullende richtlijnen gegeven.
 

1. Examendocumenten zijn in verband met de geheimhouding vanaf september openbaar. Voor de producten die door de kandidaten in het kader van het cspe gemaakt worden, geldt dat deze vanaf begin juli tentoongesteld of meegegeven mogen worden.
    
2. Foto- of filmopnamen van de afname mogen alleen gemaakt worden door bij de afname betrokken examenfunctionarissen die door de directeur zijn aangewezen. Kandidaten mogen alleen opnamen maken als dit onderdeel uitmaakt van een praktische opdracht. Eventuele gemaakte opnamen mogen in de afnameperiode niet toegankelijk gemaakt worden. Tot begin juli is publicatie van cspe-materiaal (foto's, filmopnamen, passages uit de examendocumenten en inhoudelijke opmerkingen) langs welke weg dan ook niet toegestaan.

Schriftelijk en digitaal deel van het werk van de cspe’s

Bewaar dit deel van het werk van de cspe’s tot minimaal zes maanden na de uitslag. Dit geldt ook voor de ingevulde correctiemodellen waarop de scores van de kandidaten zijn vastgelegd.

Gemaakte producten

Maak één of meerdere foto’s van alle gemaakte product(en), ook als deze beperkt houdbaar zijn (met daarop duidelijk zichtbaar de naam van de kandidaat/examennummer van de kandidaat) en bewaar deze eveneens minstens zes maanden in het archief.

Door kandidaten gemaakte werkstukken kunnen vanaf het einde van de cspe-afnameperiode meegegeven worden.

Aan gemaakte producten, die beperkt ‘houdbaar’ zijn (bloemwerk, gerecht, aangelegde tuin, aangelegde installatie) kan een nuttige (her)bestemming gegeven worden. Voorwaarde is dat deze producten als zodanig niet (direct) herkenbaar zijn als examenwerk van kandidaten.

Beoordeling van het cspe

Regelgeving: status correctievoorschrift

Het CvTE heeft de correctievoorschriften bij regeling vastgesteld. Het correctievoorschrift is een zogeheten algemeen verbindend voorschrift en valt onder wet- en regelgeving die van overheidswege wordt verstrekt. De corrector mag dus niet afwijken van het correctievoorschrift.

Als de corrector van mening is dat het correctievoorschrift een onvolkomenheid bevat, neemt hij contact op met het Examenloket.

Correctievoorschrift

Het cspe wordt beoordeeld aan de hand van het correctievoorschrift. Het correctievoorschrift bestaat uit een algemeen deel en een vakspecifiek deel per onderdeel van het cspe.

Algemeen deel

Het algemene deel van het correctievoorschrift bevat de algemene richtlijnen voor de beoordeling van alle cspe’s. Dit algemene deel is vanaf 1 november beschikbaar op de examenpagina van elk profielvak op Examenblad.nl.

Vakspecifiek deel

Het vakspecifieke deel van het correctievoorschrift wordt via zending C beschikbaar gesteld aan de scholen.

Digitaal correctiemodel

Voor alle profielvakken (behalve E&O-regulier) is een digitaal correctiemodel beschikbaar:

• Voor de profielvakken BWI, MVI, D&P en PIE een digitaal correctiemodel per onderdeel en deze bevat zowel het beoordelingsschema als de toelichting daarop.
• Voor de profielvakken Groen, HBR, M&T, Z&W en E&O-nieuwe stijl een digitaal correctiemodel per cspe en deze bevat alleen het beoordelingsschema

Scholen kunnen deze gebruiken en wordt meegezonden in zending C.

Beoordelen

De examinator beoordeelt de prestaties van de kandidaat aan de hand van het algemene deel van het correctievoorschrift en het specifieke correctievoorschrift per onderdeel van het beroepsgerichte profielvak. De scores worden vastgelegd in het beoordelingsmodel per onderdeel.

Correctie Facet-opdrachten en minitoetsen (theorievragen)

Opdrachten en vragen in Facet zijn óf automatisch scoorbaar óf moeten handmatig worden beoordeeld.
 

• Automatisch scoorbaar
  Meerkeuzevragen en vragen met een eenduidig antwoord.
• Niet automatisch scoorbaar
  Deze vragen moeten door de examinator handmatig beoordeeld worden. De afnameleider (examinator) sluit de afname waarna de afnameplanner (examensecretaris) de afname kan vrijgeven voor correctie. De examinator beoordeelt in de Facet-app in de correctiemodule de gegeven antwoorden aan de hand van het bij elke opdracht gegeven correctievoorschrift. Hierin is ook aangegeven hoeveel punten behaald kunnen worden bij (deels) correcte antwoorden.
  Dit filmpje biedt een uitleg over de werking van de correctiemodule in Facet met slechts één correctieronde:

Nadat de correctie door de examinator en eventueel de tweede examinator gereed is, wordt de correctiemodule in Facet afgesloten. Als de opdrachten en vragen in Facet alle automatisch scoorbaar zijn, is correctie en/of inzage via de correctie-module niet nodig en niet mogelijk.

Tweede examinator

Wettelijk is bepaald dat een tweede examinator betrokken moet zijn bij de beoordeling van de cspe’s. Bij de cspe’s is er geen tweede correctie zoals bij de avo-vakken. De tweede examinator wordt aangewezen door het bevoegd gezag van de school. De tweede examinator kan een docent van de eigen school zijn. Het is aan de school om te bepalen en te verantwoorden op welke wijze het betrekken van de tweede examinator ingevuld wordt (artikel 3.26 en 3.27 van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020).

Ook bij de beoordeling van onderdelen in Facet bepaalt de school dus op welke wijze de tweede examinator wordt betrokken. Twee opties zijn hier mogelijk: 

• De tweede examinator wordt betrokken door tegelijkertijd met de examinator de antwoorden van de kandidaat in de correctiemodule van Facet te beoordelen.
• Nadat de eerste examinator een beoordeling heeft gegeven, bekijkt de tweede examinator deze en treedt zo nodig in overleg met de examinator over deze beoordeling. Voorwaarde bij deze werkwijze is dat de Facet-correctiemodule nog niet afgesloten is, omdat deze na afsluiting niet weer opengesteld kan worden. 

Fout in examen of beoordelingsmodel

Als de examinator voor of tijdens de afname of correctie een fout of onvolkomenheid opmerkt, kijkt deze het examen na alsof het examen en het beoordelingsmodel juist zijn. Het is belangrijk dat deze fout of onvolkomenheid gemeld wordt bij het CvTE via het Examenloket.

Het is niet toegestaan zelf af te wijken van het beoordelingsmodel.

Inzage in opdrachten gemaakt in Facet

Nadat de afname en de correctie zijn afgesloten, is inzage in het werk mogelijk via de inzagefunctionaliteit, waartoe de examinator toegang verkrijgt via de afnameplanner (examensecretaris). Op deze wijze is de eindscore per kandidaat in te zien. Meer informatie hierover is terug te vinden in de handleiding in Facet (In de menubalk onder het kopje ‘downloads’, is de handleiding van Facet te downloaden).

Normering van het cspe

Na de correctie worden de scores door de examinator meegedeeld aan de directeur of rector van de school. Deze stelt het cijfer vast door toepassing van de vastgestelde N-term (Normeringsterm). De N-term wordt bekendgemaakt via Examenblad.nl op de hiervoor vastgestelde datum, zie activiteitenplanning. Het cijfer kan niet eerder aan kandidaten worden meegedeeld. 

Normering

De normering van de centrale examens wordt gebaseerd op door de kandidaten behaalde scores. Voor alle centrale examens, dus ook het cspe, levert de examinator via Wolf de gegevens aan Cito aan. De examinator zet alleen de gegevens van de eerste afname in Wolf. Het gevraagde minimumaantal kandidaten per examen staat vermeld in het correctievoorschrift (algemeen deel) en wordt ook vermeld op de site cito.wolf.nl onder inzenddata.

Voor beide versies van het cspe, rood en blauw wordt een eigen N-term bepaald. Deze worden gebaseerd op afnamegegevens die met behulp van Wolf verzameld zijn. Naast de N-term wordt de Lengte van de scoreschaal gepubliceerd (L). Met behulp van beide getallen worden op de school scores omgezet in cijfers.

N-term na herkansing

In het geval van herkansing door een kandidaat komen de scores die de kandidaat voor de herkanste onderdelen behaald heeft in de plaats van de eerder behaalde scores. Van de niet-herkanste onderdelen blijven de scores staan. Met behulp van de N-L-tool wordt een nieuwe n-term en schaallengte (L) voor het herkansings-cspe bepaald. Hiermee wordt het nieuwe eindcijfer voor de betreffende kandidaat bepaald. Voor meer informatie over de uitslagbepaling bij herkansing en de N-L-tool zijn de animatie N-L-tool en de handleiding te raadplegen.

CE-cijfer na herkansing

Als CE-cijfer na herkansing geldt het hoogste van de twee: 

• het cspe-cijfer voor de eerste afname;
• het cijfer voor het herkansings-cspe.

Herkansing van het cspe

Recht op herkansing van het cspe

Voor wat betreft het recht op herkansen geldt artikel 3.38 van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020.

Voorwaarden start herkansing: 

• Herkansing kan pas plaatsvinden nadat het gehele cspe is afgelegd en het resultaat is vastgelegd.
• De kandidaat kan één of meer onderdelen (A, B, C en/of D) herkansen. 
• De kandidaat herkanst daarbij het gehele onderdeel. Het herkansen van een deel van de opdrachten van een onderdeel (bijv. alleen de opdrachten in Facet) is niet toegestaan.
• Het is belangrijk om zorgvuldig vast te leggen welk onderdeel of welke onderdelen door kandidaten herkanst worden, zodat de nieuwe uitslag correct bepaald kan worden. 
• Als een kandidaat niet in hetzelfde jaar, maar een jaar later herkanst, moet deze het gehele cspe opnieuw maken. Dit kan voorkomen wanneer scholen de cspe’s afnemen in leerjaar 3. Leerlingen kunnen dan het gehele cspe herkansen in leerjaar 4. De leerling maakt dan het cspe van de versiekleur die toegewezen is voor de eerste afname. 
• Een gl-kandidaat doet er goed aan om eerst de uitslag na het eerste tijdvak van leerjaar 4 af te wachten en daarna te besluiten of deze zijn recht op herkansing uitoefent op het cspe dan wel op het centraal examen in een algemeen vak.

Andere versiekleur voor de herkansing

Bij de herkansing moet gebruik gemaakt worden van de herkansingsversie, dit is het cspe-onderdeel of dit zijn de cspe-onderdelen in de andere versiekleur dan gebruikt bij de eerste afname, tenzij vanwege een calamiteit anders is aangegeven.

Puntentelling bij herkansing

De scores die de kandidaat voor de herkanste onderdelen behaalt, komen in de plaats van de eerder behaalde scores (zie Figuur 1). Van de niet-herkanste onderdelen blijven de scores staan. Het cijfer wordt uiteindelijk berekend met de N-L-tool).

Figuur 1 Voorbeeld berekenen scores herkansing

Let op: Het aantal behaalde punten van de tweede kans moet altijd vervangen worden, ook al is het aantal punten lager dan de eerste kans. Niet elke versie heeft hetzelfde totaal aantal score punten en elke versie heeft een eigen n-term. Dit heeft invloed op de berekening. 

Overzicht informatie

Informatiebijeenkomsten

Examenfestival 10 en 11 maart 2025.
Overige bijeenkomsten worden aangevuld zodra deze gepland zijn.

Vragen stellen

Tijdens de voorbereiding, afname, correctie of uitslagbepaling van de cspe’s kan de examensecretaris of de examinator tegen vragen of problemen aanlopen die niet beantwoord worden via Examenblad. Ook kunnen er problemen zijn die met spoed om een oplossing vragen of meedenken vereist. Afhankelijk van de vraag is ondersteuning te vragen bij:

• Helpdesk Facet
• Examenlijn

De VO-raad biedt scholen ondersteuning om de voorbereiding, afname en beoordeling van de centrale examens zo optimaal mogelijk te laten verlopen. Zo worden elk jaar protocollen opgesteld, met een uitwerking van de wettelijke voorschriften voor de centrale examens. Zie hiervoor VO-raad - examinering.