Definitie
Het certificaat is in feite een soort diploma, maar dan voor een of meer vakken die samen niet voldoende zijn om een diploma te verwerven. Het vermeldt het vak of de vakken waarvoor de kandidaat een eindcijfer van 6 of meer heeft behaald en voor zover van toepassing het thema van het profielwerkstuk, indien beoordeeld met goed of voldoende. Op het certificaat staan geen cijfers. De cijfers zijn te vinden op de bijbehorende cijferlijst.
Dagscholen voor havo en vwo reiken geen certificaten uit; de cijferlijst heeft deze functie overgenomen.
Er is één situatie waarin dagscholen voor vmbo wel een certificaat kunnen uitreiken, namelijk wanneer een gezakte leerling hun school verlaat. Dit is geregeld in artikel 2.58 Wet voortgezet onderwijs 2020 samen met artikel 3.50 Uitvoeringsbesluit WVO 2020. Dit certificaat heeft overigens geen juridische waarde, aangezien eventuele vrijstellingen op een vavo-instelling of bij het staatsexamen slechts gegeven kunnen worden op grond van de daarbij behorende cijferlijst.
De certificaten van een vavo-instelling en van het staatsexamen zijn gelijkwaardig. Daarop wordt, naast het vak of de vakken waarvoor de kandidaat een eindcijfer van 6 of meer heeft behaald, voor vwo en havo het vak of de vakken en het onderwerp of de titel van het profielwerkstuk en voor het vmbo (tl) het thema indien beoordeeld met goed of voldoende, vermeld (artikel 3.73 Uitvoeringsbesluit WVO 2020 wanneer het vavo-certificaten betreft en artikel 4.32 Uitvoeringsbesluit WVO 2020 in geval van staatsexamen).
Modellen
De minister stelt modellen vast via de regeling modellen diploma’s VO (zie artikel 2.58 lid 5 Wet voortgezet onderwijs 2020).
Wanneer krijgt een kandidaat een certificaat?
- Als een vavo-kandidaat voor een of meer vakken deeleindexamen heeft afgelegd en geen diploma heeft behaald, krijgt de kandidaat een certificaat voor de vakken waarvoor hij het eindcijfer 6 of meer heeft behaald en waarop het vak of de vakken en het onderwerp of de titel van het profielwerkstuk vwo of havo dan wel het thema en de beoordeling van het profielwerkstuk vmbo, voor zover beoordeeld met goed of voldoende, staan vermeld. Ook de kandidaat die is afgewezen voor het eindexamen (en die dus geen diploma ontvangt) krijgt een certificaat.
- Als een kandidaat deelstaatsexamen heeft gedaan of niet is geslaagd voor het staatsexamen.
- Als een vmbo-kandidaat definitief is afgewezen voor het eindexamen en de school verlaat en voor een of meer vakken van dat eindexamen een eindcijfer 6 of meer heeft behaald of een voldoende of goed voor het profielwerkstuk in de theoretische of gemengde leerweg.
Een dagschool kandidaat aan vwo of havo krijgt nooit een certificaat, wel een cijferlijst die verzilverd kan worden.
Wie reikt het uit?
VO-school
De directeur van de school waar het eindexamen is afgelegd, reikt het certificaat uit (zie artikel 2.58 Wet voortgezet onderwijs 2020). Een dagschool voor havo/vwo kan geen certificaat afgeven.
Vavo
De examencommissie. Door artikel 7.4.11 lid 7 wordt hoofdstuk 2, paragraaf 5, van de Wet voortgezet onderwijs 2020 van toepassing verklaard op de examens van opleidingen voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo). Dit betekent dat artikel 2.58 Wet voortgezet onderwijs 2020 van toepassing is, waarbij voor het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs voor de rector of directeur moet worden gelezen ‘de examencommissie vavo’. Dit volgt uit artikel 7.4.11 lid 7 Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB).
Staatsexamen
Op grond van artikel 2.80 lid 2 WVO 2020 reikt het College voor toetsen en examens (CvTE) een certificaat uit.
Wat bij verlies?
Scholen voor voortgezet onderwijs, vavo-instellingen en de staatsexamencommissie hebben niet de bevoegdheid om duplicaten of nieuwe versies van diploma's, certificaten en/of cijferlijsten te verstrekken (zie artikel 3.51 en artikel 4.33 Uitvoeringsbesluit WVO 2020). Ze zijn echter wel verplicht om alle examenresultaten door te geven aan het Register Onderwijsdeelnemers (ROD). Deze archiveert die resultaten. Veel van deze resultaten zijn opgenomen in het Diplomaregister/Mijn Diploma's. Het Diplomaregister is een online register dat door het ministerie van OCW beschikbaar wordt gesteld om fraude te bestrijden en als waarborg bij verlies of diefstal van het behaalde diploma, cijferlijst of certificaat.
De kandidaat kan bij de Helpdesk Diplomaregister/Mijn Diploma's van DUO vragen om een 'verklaring afgelegd examen' (VAE) of zelf een uittreksel uit het Diplomaregister downloaden, als de gegevens daarin aanwezig zijn. Voor personen waarbij de persoonsgegevens (naam en/of geslacht) zijn veranderd, is het mogelijk een vervangend opleidingsdocument (VOD) aan te vragen. Dit gebeurt ook bij de Helpdesk Diplomaregister/Mijn Diploma's van de Dienst Uitvoering Onderwijs, afdeling Examendiensten.
Verzilvering
Certificaten kunnen niet worden ‘verzilverd’. Een certificaat kan dus niet worden ingezet bij het behalen van een diploma. Cijferlijsten hebben die functie van certificaten overgenomen. Zie voor meer informatie de pagina Cijferlijst.