Mededelingen over de eindexamens 2024 voor vmbo, havo en vwo (Septembermededeling en Maartaanvulling)

Septembermededeling

Datum: 27 september 2023

Maartaanvulling

Datum: 27 maart 2024

Bestemd voor:

• scholen voor voortgezet onderwijs;
• instellingen voor beroepsonderwijs en volwasseneneducatie (VAVO);
• de  staatsexamens vo van het College voor Toetsen en Examens;
• vso-scholen met examenaanwijzing;
• alle vso-scholen die onderwijs verzorgen aan examenkandidaten.

RIO staat voor Registratie Instellingen en Opleidingen en vervangt onder meer het systeem BRIN. Daarom is op Examenblad de naamgeving van BRIN-nummer en BRIN-vestigingsnummer vervangen door de nieuwe naamgeving instellingscode en vestigingscode. 

1 Algemene informatie

1.1 Opzet Septembermededeling

In de Septembermededeling is actuele en relevante informatie over de eindexamens 2024 opgenomen. Informatie die bij publicatie van de Septembermededeling nog niet beschikbaar is, wordt in maart 2024 aan deze mededeling toegevoegd (de Maartaanvulling).

1.2 Activiteitenplanning centrale examens (CE’s)

In de ‘Activiteitenplanning centrale examens 2024’ zijn alle activiteiten van de centrale examens, inclusief digitale centrale examens, opgenomen.

Als in de loop van het schooljaar wijzigingen worden aangebracht, ontvangt de (plaatsvervangend) examensecretaris hierover bericht via een mailing vanuit Examenblad.nl.

• Activiteitenplanning centrale examens 2024

Wat er naar aanleiding van de Maartaanvulling is aangepast aan de activiteitenplanning is zichtbaar aan de blauwe markeringen.

1.3 Mijn Examenblad: mailings en persoonlijke pagina’s

De officiële mededelingen over het examen worden via Examenblad.nl naar het e-mailadres van de examensecretaris verzonden dat geregistreerd staat op Mijn Examenblad (de persoonlijke pagina).

Op Mijn Examenblad (de persoonlijke pagina) staan ook alle namen en e-mailadressen van de overige functionarissen geregistreerd. Kijk voor meer informatie over de mailings en geregistreerde functionarissen op de pagina Mijn Examenblad en Mailsysteem.

1.3.1 Gegevens examensecretaris

De examensecretaris kan alle gegevens wijzigen met uitzondering van zijn eigen gegevens. Deze kunnen alleen door het CvTE worden gewijzigd. De directie moet hiervoor een wijzigingsverzoek mailen naar examenblad@cvte.nl met daarin de oude en nieuwe situatie onder vermelding van de instellingscode en vestigingscode van de school en voornaam, voorletters, achternaam en e-mailadres van de examensecretaris.

1.3.2 Wijzigen vestigingsgegevens 

De examensecretaris kan het telefoonnummer van de schoolvestiging en het postadres wijzigen tot 29 februari 2024 op Mijn Examenblad (de persoonlijke pagina). Het postadres wordt vermeld op het overzicht tweede correctie.

1.3.3 Mijn Examenblad voor docenten

In de Septembermededeling staat veel informatie die docenten direct aangaat. Contact vanuit de examenorganisaties (OCW, Inspectie, CvTE, Cito, DUO) met docenten is belangrijk om het maken en afnemen van de examens te ondersteunen en te optimaliseren. 

De (plaatsvervangend) examensecretarissen krijgen veel informatie binnen om te delen met docenten. Als examensecretarissen op hun persoonlijke pagina docenten met examenklassen registreren, kan er zoveel mogelijk informatie op maat worden gestuurd. Docenten worden dan per schoolsoort en vak benaderd, zoals bij aanvullingen op het correctievoorschrift. De (plaatsvervangend) examensecretaris ontvangt uiteraard alle mailings en bij elke mailing is zichtbaar aan wie de mailing nog meer is verzonden.

Heb je als docent nog geen persoonlijke pagina op Examenblad.nl waardoor je de mailings niet rechtstreeks ontvangt? Geef je dan op bij je examensecretaris.

1.4 Aandachtspunten afname

1.4.1 Voorkomen verbinding buitenwereld

Het verbieden van smartphones tijdens de afname van schoolexamens en centrale examens is inmiddels bij veel scholen staande praktijk. Voor de centrale examens is dat een beslissing die de directeur kan nemen op grond van artikel 3.20 Uitvoeringsbesluit WVO 2020.

Om dezelfde reden als smartphones ligt het voor de hand dat de directeur ook andere apparatuur die in verbinding staat met de buitenwereld verbiedt. Het verdient aanbeveling om de regels omtrent de besproken apparatuur in het Examenreglement op te nemen, zodat voor leerlingen duidelijk is wat wel en niet mag en welke procedure hiervoor geldt.

1.4.2 Problemen tijdens afname

Als zich tijdens de examenzitting een probleem voordoet waardoor de afname van het examen niet naar behoren heeft kunnen plaatsvinden, dan meldt de school dit bij de Inspectie via het Examenloket (conform artikel 2.61, WVO 2020: Onregelmatigheden; onvoorziene omstandigheden; maatregelen).

Doel van deze melding is tot een passende oplossing te komen zoals het examen ongeldig te verklaren. Als het examen ongeldig wordt verklaard, kan de leerling in het tweede tijdvak het examen opnieuw maken. Dit geldt dan niet als een herkansing.

Als de kandidaat zelf schuld heeft aan de onregelmatigheid (bijvoorbeeld spieken tijdens het examen), dan neemt de directeur een maatregel (conform artikel 3.58 Uitvoeringsbesluit WVO 2020) en meldt deze onregelmatigheid via het Internet Schooldossier (ISD) aan de Inspectie.

1.4.3 Check op volledigheid examendocumenten

Ondanks scherpe controles kan het een enkele keer voorkomen dat examendocumenten niet volledig zijn. Bij een incompleet examendocument kan gebruik worden gemaakt van de extra exemplaren die scholen standaard ontvangen of kunnen kopieën gemaakt worden van een correct examendocument.

We vragen scholen als in een examen pagina’s ontbreken dit te melden aan DUO via het Examenloket en een scan van het voorblad mee te sturen. 

2 Rooster

2.1 Eerste tijdvak

Het rooster centraal examen 2024 (incl. de examenduur) is op 27 juni 2022 vastgesteld. Met de wijzigingsregeling van 26 augustus 2023 zijn de afnameperiodes voor de flexibele en digitale centrale examens bb en kb en de cspe’s verlengd tot en met 19 juli 2024 en is het afnamemoment voor de examens Nederlands vwo en Engels vwo gewijzigd. 
 
Bijlage 1, Rooster centrale examens eerste tijdvak 2024
Bijlage 2, start- en einddata centrale eindexamens tweede tijdvak 2024

Op Examenblad.nl is het rooster voor het eerste tijdvak ook als interactief rooster gepubliceerd.

Bij het opstellen van het rooster wordt met diverse eisen en uitgangspunten rekening gehouden. Bekijk hiervoor de pagina ‘Rooster: toelichting uitgangspunten’.

NB In het geval van een noodscenario kunnen één of meer centrale examens worden uitgesteld. In het meest ingrijpende noodscenario kunnen één of meer centrale examens worden uitgesteld en kunnen het eerste en tweede tijdvak zich uitstrekken tot het moment van de aanvang van de vroegste zomervakantie (aanvangsdatum 6 juli 2024, volgens het overzicht schoolvakanties schooljaar 2023-2024 van het ministerie van OCW).

2.2 Tweede tijdvak

De duur van de centrale examens in het tweede tijdvak is gelijk aan de overeenkomstige examens in het eerste tijdvak.

Het tweede tijdvak heeft in 2024 zes afnamedagen. De centrale examens in het tweede tijdvak starten op dinsdag 18 juni (schriftelijke examens) en eindigen op dinsdag 25 juni. Op 20 juni vindt de afname van de centrale examens plaats in de aangewezen vakken door het College voor Toetsen en Examens, zie ook paragraaf 10.2.

Bijlage 2, Rooster centrale examens tweede tijdvak 2024

Op Examenblad.nl is het rooster voor het tweede tijdvak ook als interactief rooster gepubliceerd.

Voor vmbo gt-, havo en/of vwo-leerlingen kan gelden dat zij op 20 juni zowel een aangewezen examen als een niet-aangewezen examen moeten afleggen. Scholen die hier tegenaan lopen, kunnen contact opnemen met DUO/Staatsexamens via staatsexamens@duo.nl.

In het rooster zijn de meeste vakken op de middag gepland. Dit in verband met de afnames in Caribisch Nederland en het tijdsverschil. In Caribisch Nederland is het niet mogelijk om alle examens in het eerste tijdvak af te nemen. Leerlingen in Caribisch Nederland doen een deel van de vakken daarom voor het eerst in het tweede tijdvak. Daarnaast is het tweede tijdvak ook voor hen bedoeld als inhaalmoment en voor een herkansing. Meer informatie over de uitgangpunten bij het opstellen van het rooster is na te lezen in het nieuwsbericht ‘Publicatie en toelichting rooster tweede tijdvak’.

Richtlijnen bij quarantaine-oplossingen
Het kan voorkomen dat een leerling in het tweede tijdvak nog meerdere examens moet afleggen en dat deze examens op hetzelfde moment in het rooster staan. Voor deze leerlingen zullen de scholen met ‘quarantaine-oplossingen’ moeten werken.
De richtlijnen hiervoor staan op de pagina ‘Quarantainesessies organiseren’.

2.3 Derde tijdvak

De roosters voor het derde tijdvak zijn vanaf februari beschikbaar op de site van DUO.

3 Toegestane hulpmiddelen

3.1 Regeling toegestane hulpmiddelen

De toegestane hulpmiddelen bij het centraal examen 2024 zijn geregeld in de Regeling toegestane hulpmiddelen voor de centrale examens VO 2024, met de volgende specifieke bijlagen:

• Bijlage 1A - Hulpmiddelen vmbo 2024
• Bijlage 1B - Hulpmiddelen havo en vwo 2024

3.2 Spellingcontrole 

De spellingcontrole mag worden gebruikt bij centrale examens waarbij de spelling niet wordt beoordeeld.

Als de computer als schrijfgerei wordt ingezet bij de centrale examens Nederlands bb papier, kb papier, gl/tl, havo en vwo dient de spellingcontrole bij kandidaten zonder dyslexie uitgeschakeld te zijn. Aan kandidaten met een deskundigenverklaring dyslexie mag het gebruik van spellingcontrole wel bij deze examens worden toegestaan. Voor deze examens gaat het hierbij om een aanpassing van de examinering die gemeld moet worden aan Inspectie, zie hoofdstuk 6.

4 Computers en examens 

4.1 Facet en brochures

De volgende digitale centrale examens en toetsen worden in Facet aangeboden:

• de flexibele en digitale centrale examens bb en kb (‘BB- en KB-flex’) (zie paragraaf 4.3);
• centrale examens kunstvakken (zie paragraaf 4.4);
• opdrachten, waaronder de minitoetsen, van ten minste een onderdeel van de profielvak-cspe’s (zie paragraaf 5.6).

Hierover zijn de volgende documenten uitgebracht:

Afnameclients Facet
Dit jaar wordt gebruikt gemaakt van Facet 12. De meest recente informatie, handleidingen en downloads zijn te vinden op de Facet Wiki en het Facet Portaal.

De systeemeisen zijn te vinden op de website van DUO en de op de Facet Wiki en het Facet Portaal.

VDI-omgevingen (VDI = Virtual Desktop Infrastructure) zijn ook in schooljaar 2023-2024 niet toegestaan voor afnames in Facet.

4.2 Gebruik verklanking

De directeur kan aan een kandidaat die hier gebaat bij is het recht op audio/verklanking toekennen. Voor de afname kan dit per kandidaat in Facet worden aangevinkt. Het is belangrijk dat kandidaten waarvoor verklanking is toegekend in de Proef op de Som ook met de verklankingssoftware in Facet oefenen.

4.3 Flexibele en digitale CE’s bb en kb (‘BB- en KB-flex’) of papieren CE’s bb en kb

Het examenjaar 2024 is voor het laatst een keuzejaar waarin alle vmbo-scholen voor de algemene vakken bb en kb kunnen kiezen tussen ‘BB- en KB-flex’ en papieren centrale examens met vaste afnametijdstippen.

4.3.1 Verplichte tweede correctie BB- en KB-flex

De tweede correctie bij BB- en KB-flex is verplicht. Scholen die de BB- en KB-flex examens afnemen zijn zelf verantwoordelijk voor het laten verrichten van eerste en tweede correctie. De scholen kunnen daarvoor docenten inschakelen uit de eigen school, maar kunnen ook gebruikmaken van correctoren van een andere school binnen hetzelfde bestuur of een school uit de regio.

Voor een beschrijving van de werkwijze zie hoofdstuk 7 van de brochure Kaders BB- en KB-flex 2024.

4.3.2 Procedure ongeldigheid examen bij onregelmatigheid

Zodra een kandidaat is gestart met het eigen digitaal examen is sprake van een afname. Een onregelmatigheid tijdens de afname moet door de examensecretaris aan de inspectie worden gemeld. Voordat de kandidaat het examen opnieuw kan afleggen, moet de school beschikken over een ongeldigverklaring van de inspectie. 

Bij onregelmatigheden van technische aard heeft de school ook eerst contact gehad met de helpdesk Facet van DUO. Lees voor het aanvragen van een ongeldigverklaring de ‘Procedure ongeldig verklaren van digitaal examen bb/kb’.

4.4 Centrale examens in de kunstvakken met Facet 

De centrale examens muziek gl/tl, havo en vwo, kunst (algemeen) havo en vwo en dans gl/tl en drama gl/tl worden standaard met Facet afgenomen.

In Facet worden alleen de bronnen en de vragen getoond. Bij muziek gl/tl, havo en vwo, dans gl/tl en drama gl/tl schrijft de kandidaat de antwoorden in de uitwerkbijlage en bij kunst (algemeen) havo en vwo op eigen papier.

Docenten kunnen voor de correctie deze examens inzien via de online oefenomgeving van Facet (vo-oefenomgeving.facet.onl).

Voor de afname van deze centrale examens is een goede voorbereiding noodzakelijk en een systeemcheck verplicht. Zie de brochure Centrale examens kunstvakken in Facet 2024.

4.4.1 Nieuwe fall-back kunstvakexamens met Facet 

Voor het geval dat scholen om technische redenen onverhoopt de centrale examens voor de kunstvakken niet in Facet kunnen afnemen, is er een fall-back. Vanaf examenjaar 2024 bestaat de fall-back uit een zip-bestand met daarin een html-bestand met de examenopgaven en links naar de bronnen (afbeeldingen, film-, geluidsfragmenten en teksten). Deze bronnen staan in een aparte map. Deze fall-back moet van tevoren klaarstaan om indien nodig snel terug te kunnen vallen.

Net zoals voor Facet is het belangrijk dat voor het geval een terugval op de fall-back-software noodzakelijk is, ook deze software door een Proef op de Som op school goed wordt getest. Zie de brochure Centrale examens kunstvakken in Facet 2024.

De oude vorm van fall-back in Autoplay is per 2024 komen te vervallen.

4.5 Computergebruik bij de cspe’s 

Naast opdrachten in Facet bevat een cspe andere opdrachten waarbij een computer noodzakelijk is. Te denken valt aan de CSPE-App, ontwerp-, teken, tekstverwerkings, opmaak- en spreadsheetprogramma’s.

Meer informatie hierover is te lezen in de vakspecifieke mededelingen in het document ‘Overzicht onderdelen en ICT‘ op de examenpagina’s, zie paragraaf 5.6.4. Dit document is vanaf 1 november beschikbaar.

Onder voorwaarden is het toegestaan om online-applicaties, die tijdens de lessen gebruikt worden, ook bij de afname van de cspe’s te gebruiken. Zie het document ‘Voorwaarden gebruik online applicaties bij cspe’s 2024’.

Bij onregelmatigheden van technische aard neemt de school eerst contact op met de helpdesk Facet van DUO. Een onregelmatigheid tijdens de afname moet ook aan inspectie worden gemeld. Meer informatie over de cspe’s en het aanvragen van een ongeldigverklaring is te lezen op de pagina Centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe). 

5 Mededelingen per vak

Examenprogramma's en syllabi
Voor de voorbereiding van kandidaten op het centraal examen is naast het examenprogramma de syllabus essentieel.

Voor het schoolexamen is het examenprogramma bindend. SLO publiceert handreikingen voor de uitwerking van het examenprogramma in het schoolexamen. Deze handreikingen zijn niet bindend.

• Handreikingen schoolexamens havo/vwo
• Handreikingen schoolexamens vmbo

5.1 Pilot-CE’s

In examenjaar 2024 is er een pilot cspe economie en ondernemen. Een beperkt aantal scholen doet hieraan mee.

5.2 Bezem-CE’s

In examenjaar 2024 zijn er geen bezemexamens.

5.3 Centrale examens met kleurendruk

De papieren centrale examens aardrijkskunde bb, kb en gl/tl worden voor alle tijdvakken in kleur aangeboden.

Bij de examens aardrijkskunde havo en vwo kent de bijlage (het bronnenboekje) voor alle tijdvakken een kleurendruk. De centrale examens aardrijkskunde havo en vwo bevatten een extra kleurenbijlage in de vorm van een kaartenkatern. In dit katern zijn kaarten overgenomen uit atlassen.

De examens beeldende vormgeving vmbo gl/tl en tekenen, handvaardigheid en textiele vormgeving vwo hebben een kleurenbijlage met afbeeldingen.

In het kandidatenexemplaar, bijlagen en uitwerkbijlagen van alle onderdelen van de cspe’s horeca, bakkerij en recreatie (HBR) zijn de afbeeldingen in kleur.

In de brochure Kandidaten met een ondersteuningsbehoefte zijn mogelijkheden opgenomen over hoe scholen bij kleurenblinde leerlingen hiermee kunnen omgaan.

5.4 Instructie voor de examinator centraal praktisch examen beeldende vorming gl/tl

De ‘Instructie voor de Examinator’ is, samen met de vakspecifieke informatie, gepubliceerd op de examenpagina op Examenblad.nl.

Sinds het examenjaar 2023 wordt het cpe beeldende vakken gl/tl beoordeeld aan de hand van een nieuw beoordelingsmodel. Het beoordelingsmodel bij het CPE van 2023 kan worden ingezien via de examenpagina beeldende vorming 2023 en kan met leerlingen worden gedeeld.

5.5 Mededelingen per vak centrale examens vmbo algemene vakken, havo en vwo

5.5.1 Leeswijzer globale examenprogramma’s vmbo

Het is gebleken dat de lay-out van de globale examenprogramma’s vmbo onduidelijkheid kan creëren over wat wel en niet tot de centraal examenstof behoort. Zie voor uitleg de leeswijzer globale examenprogramma’s.

5.5.2 Syllabi 2024

De syllabi 2024 gelden voor het huidige examenjaar. De veranderingen ten opzichte van de syllabi 2023 zijn in deze syllabi geel gemarkeerd. Een aantal syllabi 2024 is nader vastgesteld. De aanpassingen ten opzichte van de eerder vastgestelde syllabus zijn in een nader vastgestelde syllabus blauw gemarkeerd. De vakken met nader vastgestelde syllabi zijn herkenbaar aan een asterisk (*) in onderstaande tabel.

5.5.3 Vakspecifieke informatie 2024

De vakspecifieke informatie kan wijzigingen bevatten ten opzichte van het voorgaande jaar. Zowel de docent als de (plaatsvervangend) examensecretaris moet hiervan op de hoogte zijn. Indien van toepassing is het verstandig om hierop ook het PTA te controleren.

In onderstaande tabel wordt door middel van links verwezen naar de desbetreffende examenpagina’s waar onder meer de syllabi en de vakspecifieke informatie met eventuele bijlagen zijn gepubliceerd.

Bij vakspecifieke informatie die bij publicatie van de Maartaanvulling wijzigingen bevat ten opzichte van de Septembermededeling staat in onderstaande tabel (v2) vermeld.

Vakspecifieke informatie en syllabi algemene vakken vmbo, havo en vwo.

*syllabus is nader vastgesteld

5.6 Beroepsgerichte profielvakken vmbo

5.6.1 Nieuw in het examenjaar 2024

Nieuwe webpagina Examenblad.nl voor de cspe’s
De brochure ‘Cspe’s beroepsgerichte vakken’ is komen te vervallen. De informatie is verwerkt op de pagina Centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe). 

Richttijd per onderdeel cspe
In het examenjaar 2024 wordt niet meer gesproken over examentijd, alleen over richttijd. Dit wordt toegelicht in paragraaf 5.6.4.

Examenboekje per onderdeel cspe
In het examenjaar 2024 heeft elk onderdeel van een cspe een examenboekje, ook de onderdelen die helemaal in Facet worden afgenomen. Het examenboekje vormt voor de leerling de leidraad van het examen van het betreffende onderdeel van het cspe.

Cspe’s economie en ondernemen nieuwe stijl
Het profielvak economie en ondernemen wordt geactualiseerd. In het examenjaar 2024 wordt in dit kader het pilotexamen economie en ondernemen nieuwe stijl afgenomen bij de leerlingen van pilotscholen. Het examenprogramma en de conceptsyllabus 2024 staan op de examenpagina’s.

CSPE-App voor de profielvakken HBR, E&O, en M&T
In 2023 is voor het eerst gebruik gemaakt van een html-applicatie voor een aantal profielvakken. In examenjaar 2023 was dit een offline applicatie. In examenjaar 2024 is voor het gebruik van de CSPE-App een internetverbinding nodig. Scholen ontvangen aanvullende informatie over de vernieuwde CSPE-App later in het jaar. 

Het document ‘Voorwaarden gebruik online applicaties bij cspe’s’ is bijgewerkt.

Koppeling profielmodule en onderdeel cspe
Bij de profielvakken, met uitzondering van PIE, is de inhoud van een onderdeel direct gekoppeld aan één profielmodule van het examenprogramma. Bij PIE wordt de inhoud van een profielmodule bevraagd in twee onderdelen. Tevens wordt de profielmodule op elk voorblad vermeld.

5.6.2 Algemene aandachtspunten cspe’s

Werken met twee cspe’s: versie rood en blauw
Bij de profielvakken wordt gewerkt met twee versies van ieder cspe: versie rood en versie blauw. Voor de pilot profielvak economie en ondernemen geldt een andere werkwijze met één versie.

De (plaatsvervangend) examensecretaris verneemt via Examenblad.nl welke versie bij de eerste afname gebruikt moet worden. De andere versiekleur moet gebruikt worden bij de herkansing. De datum waarop de toegewezen versie bekendgemaakt wordt, is te vinden in de activiteitenplanning

Het cspe in leerjaar 3 of in leerjaar 4?
Het cspe mag zowel in leerjaar 4 als in leerjaar 3 worden afgenomen. Het is aan de school om af te wegen en te bepalen in welk jaar de afname gedaan wordt en in welk jaar de centrale examinering van het profielvak inclusief de herkansing ervan afgesloten wordt. 

Voor een kandidaat vmbo gl kan het wenselijk zijn om eerst de uitslag van het eerste tijdvak van leerjaar 4 af te wachten, om daarna een besluit te nemen of hij zijn herkansing inzet voor het cspe of voor een ander vak.

5.6.3 Beschikbaarheid van de cspe’s 

De school krijgt op drie tijdstippen een zending met (papieren en/of digitale) examendocumenten. De data staan vermeld in de activiteitenplanning.

Zending A:

• is bestemd voor de examinator; 
• moet worden gedownload van de Secure downloadomgeving van Cito; in januari ontvangen scholen hierover van Cito bericht per brief;
• bevat (van beide versies: rood en blauw):
  • een ‘grijze vlekken exemplaar’ van de opgavenboekjes per onderdeel (inclusief bijlagen en uitwerkbijlagen). In deze documenten is alleen de informatie zichtbaar die noodzakelijk is voor de voorbereiding van de afname. De overige informatie is onleesbaar gemaakt;

vakspecifieke deel instructie voor de examinator, per onderdeel.

• aan de hand van de informatie in zending A stemmen de examinator en de examensecretaris de organisatie van het cspe af.

Zending B:

• is bestemd voor de examensecretaris; 
• wordt door DUO verzonden en afgeleverd door Schotpoort Connect (het aflevermoment wordt  een week voor aflevering bekendgemaakt);
• wordt uitsluitend overhandigd aan bevoegde functionarissen;
• bevat (van beide versies: rood en blauw):
  • de papieren examendocumenten: opgavenboekjes, bijlagen en uitwerkbijlagen.

Op de dag van aflevering van de pakketten ontvangt de examensecretaris een mail om de ontvangst van de pakketten te bevestigen. Bij problemen neemt de examensecretaris direct contact op met DUO/Examendiensten in Groningen, tel: 050-5997776 (op werkdagen van 09.00-13.00 uur; op afleverdagen van 09.00-18.00 uur) of e-mail: examens@duo.nl.

Zending C:

• is bestemd voor de examensecretaris; 
• moet worden gedownload van de Secure downloadomgeving van Cito; scholen ontvangen hierover van Cito in januari nadere informatie per brief;
• bevat (van beide versies: rood en blauw):
  • de benodigde digitale bestanden bij alle cspe’s;
  • de handleiding en bestanden CSPE-App;
  • de specifieke animaties horende bij de instructie van de kandidaat
  • het vakspecifieke deel van het correctievoorschrift per onderdeel van alle cspe’s;
  • een digitaal correctievoorschrift voor de profielvak BWI, MVI, D&P en PIE voor de leerwegen bb, kb en gl.

Als zich bij het downloaden van of printen van de examendocumenten van zending A of het downloaden of opslaan van examenbestanden van zending C een probleem of onregelmatigheid voordoet, neemt de examensecretaris hierover contact op met Cito, Bedrijfsbureau CE, e-mail: ce-bedrijfsbureau@cito.nl of met de klantenservice van Cito: klantenservice@cito.nl.

Geheimhouding examendocumenten
Voor anderen dan de examensecretaris en de desbetreffende examinatoren blijven de examendocumenten geheim. Bij digitale examendocumenten kan de systeembeheerder hierop een uitzondering zijn. Deze moet de ICT-toepassingen bij de cspe’s tijdig voor aanvang van de examens installeren en testen.

Algemeen deel ‘Instructie voor de examinator’ en ‘correctievoorschrift’
De algemene richtlijnen en aanwijzingen ‘Instructie voor de Examinator’ en de algemene richtlijnen en aanwijzingen 'Correctievoorschrift' zijn uiterlijk vanaf 1 november beschikbaar op de examenpagina van elk profielvak (zie paragraaf 5.6.5). 

Richtlijnen herkansing cspe
In de ‘Instructie voor de Examinator’ staan de richtlijnen bij herkansing van een cspe. 

Bij de herkansing wordt gebruik gemaakt van de herkansingsversie, dit is het cspe-onderdeel of dit zijn de cspe-onderdelen in de andere versiekleur dan gebruikt bij de eerste afname. 

De scores die de kandidaat voor de herkanste onderdelen behaalt, komen in de plaats van de eerder behaalde scores. Van de niet-herkanste onderdelen blijven de scores staan. Het cijfer wordt berekend met de NL-tool.

Meer informatie over herkansen van de cspe’s is te lezen op de pagina ‘Centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe)’.

5.6.4 Voorbereiding afname cspe

Het is belangrijk dat de examinator voorafgaand aan de afname van het cspe weet hoe een het cspe is opgebouwd en hoe het afnameproces verloopt. Maximaal 10 werkdagen voor de afname van het cspe mag de examinator een kandidaatexemplaar van het cspe uit zending B inzien en de Facet-opdrachten inzien en maken. 

In het document ‘overzicht onderdelen en ICT’ is aangegeven welke opdrachten in Facet worden afgenomen en welke andere ICT-middelen nodig zijn. Dit overzicht is vanaf 1 november beschikbaar op de examenpagina per cspe, te benaderen via het overzicht in paragraaf 5.6.5.

In het vakspecifieke deel van de ‘Instructie Examinator’ (verstuurd met zending A) staan indien van toepassing aanwijzingen wanneer onderdelen in een specifieke volgorde moeten worden afgenomen. Tevens wordt hier de volgorde beschreven waarin de opdrachten binnen een onderdeel moeten worden afgenomen.

Richttijd profielvak-cspe
Van elk onderdeel van het cspe is de richttijd in het opdrachtenboekje en vakspecifieke deel van de ‘Instructie Examinator’ aangegeven. Uitgangspunt is dat de richttijden gevolgd worden. Het is van belang dat zowel de examensecretaris als de examinatoren tijdig op de hoogte zijn van de richttijden.   

Meer informatie over het voorbereiden van het cspe is te lezen op de pagina Centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe). 

5.6.5 Mededelingen per profielvak-cspe

vakspecifieke infor­matie en syllabi cspe's

*syllabus is nader vastgesteld

6 Kandidaten met een ondersteuningsbehoefte

6.1 Brochure Kandidaten met een ondersteuningsbehoefte

In de brochure ‘Kandidaten met een ondersteuningsbehoefte 2024’ is het kader opgenomen waarbinnen scholen aanpassingen kunnen doen voor kandidaten met een ondersteuningsbehoefte.

Bij de afname van de centrale examens voor kandidaten met een ondersteuningsbehoefte kan een situatie voorkomen waarop de brochure onvoldoende antwoord biedt. In dat geval kunnen scholen contact opnemen met het CvTE.

6.2 Wet AVG en uitwisseling informatie leerling bij vraag

In het kader van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) vraagt het College voor Toetsen en Examens de scholen om geen deskundigenverklaringen, onderzoeksrapporten en andere verslagen van de leerling aan het CvTE te versturen. Bij een vraag over ondersteuning voor een leerling, is het voor het CvTE belangrijk dat de hulpvraag van de leerling wordt beschreven en waaruit deze hulpvraag voortkomt. Informatie uit een deskundigenverklaring of onderzoeksrapport kan uiteraard (geanonimiseerd!) gebruikt worden om de hulpvraag te verduidelijken.

6.3 Melding Inspectie bij aanpassing examinering

Alle aanpassingen in de wijze van examinering, ook standaard aanpassingen als een half uur extra, moeten worden gemeld bij de Inspectie. De melding is NIET een vraag om toestemming maar is een handeling om aangepaste examinering te kunnen monitoren. Meldingen in het kader van artikel 3.54 en 3.55 (afwijkende wijze van examineren) Uitvoeringsbesluit WVO 2020 dienen zo spoedig mogelijk te worden gedaan in het Internet Schooldossier (ISD) van de Inspectie van het Onderwijs.

Als de school constateert dat meer nodig is dan de standaard aanpassing, dan moet de school met het CvTE contact opnemen via het contactformulier. Kies dan bij ‘Rubriek’ voor ‘aangepaste examinering/maatwerk’.  Het CvTE onderzoekt met de school welke aanpassing mogelijk is, zodat de belemmeringen met inachtneming van de exameneisen zo veel mogelijk worden weggenomen. De beslissing om deze (aanvullende) aanpassing toe te passen, is uiteindelijk weer aan de school.

Als binnen de school vragen leven over de mogelijkheden, dan kan het zinvol zijn om met het CvTE te overleggen. Dat kan heel tijdig bij het begin van de bovenbouw of bij het begin van het examenjaar. Soms worden vragen al gesteld ten behoeve van een leerling in het eerste leerjaar. Anderzijds is er geen einddatum. Het kan immers gebeuren dat belemmeringen pas aan de orde zijn bij het begin van de gerichte examenvoorbereiding of zelf pas tijdens de afnameperiode van de centrale examens (als een leerling een ongeluk heeft gekregen)

7 Logistiek

7.1 Nieuwe distributeur examens vo

Onlangs is de distributie van de examens vo opnieuw aanbesteed. De winnende partij is Schotpoort Connect en het nieuwe contract gaat in per 1 oktober 2023. Begin oktober vindt een bedrijfstest plaats zodat alle partijen voldoende voorbereid zijn om de levering van de examens 2024 goed te laten verlopen. Scholen die bij deze bedrijfstest worden betrokken, worden door DUO geselecteerd en via een mailing vanuit Examenblad.nl nader geïnformeerd.

7.2 Opgave aantal examenkandidaten

De examensecretaris geeft de aantallen examenkandidaten door via het online formulier dat vanaf eind september beschikbaar is op Mijn DUO onder ‘examens en diploma’s’ en vervolgens ‘opgave aantal examenkandidaten’. De deadline voor het opgeven van de aantallen kandidaten is 15 oktober 2023. De examensecretaris en directeur worden via een mailing (vanuit Examenblad.nl) nader geïnformeerd.

Als controle uitwijst dat er nog wijzigingen zijn in het aantal kandidaten, dan kan dit tot 1 december worden doorgegeven. Het online formulier blijft tot 1 december beschikbaar. Medio december worden de opgegeven aantallen kandidaten per vak en per schoolsoort gepubliceerd op Mijn examenblad (de persoonlijke pagina) .

Let op! U mag alleen examens aanvragen/ontvangen voor de schoolsoorten/vakken waarvoor uw school én een licentie én examenkandidaten heeft (en waarvoor u dus een PTA heeft ingediend voor 1 oktober).

7.3 Opgave aantal cd’s met pdf voor spraaksynthese en Daisy audio-cd’s

De examensecretaris geeft het aantal cd’s met pdf voor spraaksynthese en Daisy audio-cd’s op via hetzelfde online formulier waarop de aantallen examenkandidaten worden doorgegeven. Voor ieder vak waarvoor kandidaten worden doorgegeven en een cd beschikbaar is, ontvangt de school ook zonder bestelling van cd’s één exemplaar.

7.3.1 Cd’s eerste tijdvak

Er zijn Daisy audio-cd’s voor de centrale examens:

Er zijn cd’s met pdf voor spraaksynthese voor de centrale examens:

*Deze centrale examens worden afgenomen in Facet.

Er zijn GEEN cd’s met pdf voor spraaksynthese voor de digitale centrale examens vmbo bb en kb, de cspe’s en de kunstexamens die in Facet worden afgenomen.

7.3.2 Cd’s tweede tijdvak

Voor het tweede tijdvak worden per schooltype gl/tl, havo en vwo uitsluitend Daisy audio-cd’s geleverd voor de papieren CE’s Nederlands en Engels. 

Als vanwege een calamiteit een vervangend CE wordt geleverd, wordt er geen Daisy audio-cd geleverd en kan voor een kandidaat indien nodig een individuele voorleeshulp door de school worden ingezet.

Voor het tweede tijdvak wordt per schooltype gl/tl, havo en vwo één cd met alle pdf’s voor spraaksynthese geleverd van de examens die op de scholen worden afgenomen. Als een kandidaat niet vertrouwd is met spraaksynthese, dan kan een individuele voorleeshulp worden ingezet. Dit zal in het algemeen worden toegepast als een leerling in het eerste tijdvak een Daisy audio-cd gebruikte en in het tweede tijdvak een ander vak herkanst dan Nederlands of Engels. 

Iedere cd is beveiligd met een wachtwoord. De wachtwoorden worden dinsdag 18 juni om 7.30 uur beschikbaar gesteld via Mijn Examenblad, zie paragraaf 7.8.

7.4 Nabestellingen

Als na 1 december blijkt dat er toch iets fout is gegaan bij het doorgeven van het aantal examenkandidaten, neemt de examensecretaris zo spoedig mogelijk contact op met DUO via examens@duo.nl. Een verhoging of verlaging van het opgegeven aantal met één of twee hoeft niet doorgegeven te worden. Er worden altijd meer exemplaren geleverd dan besteld zijn. Zie hiervoor de afrondingstabel eerste tijdvak.

Cd’s met pdf voor spraaksynthese en Daisy audio-cd’s kunnen niet worden nabesteld. Als na 30 november blijkt dat een school meer exemplaren nodig heeft dan dat er zijn besteld, dan moet de examensecretaris zelf zorgen voor de extra exemplaren. De examensecretaris neemt hierbij onderstaande richtlijnen voor het kopiëren van cd’s van het CvTE in acht.

• Richtlijnen voor het kopiëren van cd's

7.5 Aflevering examenpakketten

Examenpakketten worden op twee manieren aan de scholen beschikbaar gesteld:

• Examenpakketten die vanuit DUO worden gedistribueerd door de koerierdienst Schotpoort Connect en op de scholen worden bezorgd.
• Examendocumenten die vanuit Cito worden gedistribueerd via de Secure downloadomgeving van Cito. Het betreft:
  • zendingen A en C met cspe’s;
  • terugvalbestanden van de papieren examens voor BB- en KB-flex;
  • de fall-back-bestanden kunstexamens (gl/tl, havo, vwo).

In de activiteitenplanning staat wanneer de examenpakketten voor de scholen beschikbaar zijn en op welke wijze de distributie plaatsvindt. 

Let op! De examens moeten op dezelfde locatie worden afgeleverd als waar de examens worden afgenomen. Een uitzondering geldt voor de bijzondere gevallen, waarvoor contact met Inspectie nodig is, bijvoorbeeld als een examen door omstandigheden thuis of in een ziekenhuis moet worden afgenomen. De examensecretaris kan hiervoor de Inspectie benaderen via het Examenloket.

Afleverdata eerste tijdvak 2025

De pakketten met examenopgaven voor het eerste tijdvak van 2025 worden op 6, 7 of 8 mei 2025 afgeleverd. De overige afleverdata worden in de Septembermededeling over 2025 meegedeeld.

7.5.1 Opgeven extra telefoonnummer levering examenpakketten

Ten behoeve van de leveringen van de examenpakketten kan een extra telefoonnummer doorgegeven worden. Dit telefoonnummer wordt, in plaats van het standaard telefoonnummer van de vestiging van de school, (alleen) gebruikt voor de communicatie over de betreffende aflevering. De examensecretaris kan het nummer op Mijn Examenblad registreren onder het kopje vestigingsgegevens bij ‘telefoonnummer pakketontvangers’.

7.5.2 Aflevermoment examenpakketten

De (plaatsvervangend) examensecretaris ontvangt een mailing vanuit Examenblad.nl waarin vermeld staat op welke dag de examenopgaven voor het eerste tijdvak worden afgeleverd. De mailings voor het cpe (gl/tl en vwo), de cspe’s en de examenopgaven voor het tweede tijdvak worden uiterlijk een week voor de aflevering verzonden. In de mailing staat ook informatie over de aflevertijd en instructies voor de ontvangst en verwerking van de examenpakketten.

Voor het eerste tijdvak worden de examenpakketten afgeleverd op maandag 6, dinsdag 7 of woensdag 8 mei 2024. Deze dagen vallen in de adviesweek van 6 t/m 12 mei zoals door Rijksoverheid gecommuniceerd. Helaas is het in 2024 niet mogelijk om de bezorging na deze week te plannen. De reden hiervoor is de start van de eerste centrale examens op dinsdag 14 mei. Voorgaande betekent dat alle scholen op 6 of 7 of 8 mei 2024 een dagdeel open moeten zijn voor de ontvangst van de examenpakketten. We realiseren ons dat dit voor scholen niet wenselijk is, maar vragen uw begrip hiervoor. 

Voor het tweede tijdvak worden de examenpakketten afgeleverd op maandag 10, dinsdag 11 of donderdag 13 juni 2024.

7.5.3 Ontvangst examenpakketten

Examenpakketten die vanuit DUO worden gedistribueerd worden op de scholen bezorgd door Schotpoort Connect. Voor alle leveringen die examenopgaven bevatten, overhandigt de chauffeur het pakket alleen aan een door de examensecretaris geregistreerde functionaris (pakketontvanger). Deze persoon moet zich legitimeren met een paspoort, identiteitskaart of een rijbewijs. Om die reden is het van belang dat de geregistreerde naam op Examenblad.nl overeenkomt met de naam op het identiteitsbewijs. Meer informatie leest u in de werkwijze ontvangst examenpakketten.

In de Activiteitenplanning centrale examens 2024 staat welke zendingen alleen worden overhandigd aan een daartoe bevoegde functionaris.

7.5.4 Verpakkingswijze en beveiliging

De examens worden met beveiligd transport afgeleverd. De verpakte examenopgaven zijn extra beveiligd met een sealbag. Alle examenpakketten zijn verpakt in dozen met de opdruk DUO. 
De cd’s met pdf voor spraaksynthese en Daisy audio-cd’s zijn verpakt in een kartonnen wallet en geseald met krimpfolie, voorzien van DUO-logo, in een sealbag.

De cd’s voor het eerste tijdvak bevatten examendocumenten voor één centraal examen. 

Voor het tweede tijdvak wordt per schooltype één cd met alle pdf’s voor spraaksynthese geleverd van de examens die op de scholen worden afgenomen. Deze cd is beveiligd met een wachtwoord. De Daisy-audio-bestanden voor gl/tl, havo en vwo Nederlands en Engels worden in het tweede tijdvak wel op aparte cd’s geleverd.

7.5.5 Download/ontvangst erratumbladen

Erratumbladen worden via Mijn DUO verspreid, tenzij een erratum een te grote omvang kent of specifiek drukwerk vraagt. Als bij een erratum één of meer bladzijden met examenopgaven in kandidaataantallen moeten worden verstrekt, worden deze per distributeur, gelijktijdig met de examenopgaven, afgeleverd. Scholen worden hierover tijdig geïnformeerd via een mailing vanuit Examenblad.nl.

7.5.6 Download Cito-zendingen 

De Cito-zendingen A en C met cspe’s gaan via de Secure downloadomgeving van Cito (zie paragraaf 5.6.3). In  januari worden scholen hierover door Cito per brief nader geïnformeerd. Ook de terugvalbestanden voor BB- en KB-flex en de fall-back bestanden kunstexamens  (gl/tl, havo, vwo) worden beschikbaar gesteld op de Secure downloadomgeving van Cito. Hierover wordt de examensecretaris medio april via een mailing vanuit Examenblad.nl nader geïnformeerd.

7.6 Bevestiging ontvangst examenpakketten

Na iedere verzending van examenpakketten ontvangt de examensecretaris een mailing vanuit Examenblad.nl met het verzoek om de ontvangst van de examenpakketten en controle van de levering te bevestigen. De examensecretaris verklaart dan ook dat de examendocumenten op een veilige plaats zijn opgeborgen.

7.7 Tijdstip openen verpakking

In verband met de geheimhouding is het van belang dat de examenpakketten niet eerder dan noodzakelijk worden geopend.

7.7.1 Examenopgaven eerste en tweede tijdvak (CE’s)

De gesealde examenpakketten dienen intact te blijven tot in de examenruimte voor de start van de zitting van het betreffende examen. Dat geldt zowel voor de examenpakketten met papieren opgaven voor de centraal schriftelijke examens als voor de Daisy audio-cd’s en de cd’s met pdf voor spraaksynthese.

Alleen onder strikte voorwaarden kan de gesealde verpakking kort voor de afname worden geopend. Zie de brochure Kandidaten met een ondersteuningsbehoefte en de richtlijnen voor het kopiëren van cd’s, van het CvTE (paragraaf 7.4). De examensecretaris dient direct melding bij Inspectie te doen als de sealing zonder geldige reden bij de start van de zitting of al eerder niet (volledig) intact is.

7.7.2 Cspe’s zending B vanuit DUO

De examinator mag een kandidaatexemplaar uit zending B 10 werkdagen voorafgaand aan de eerste afname op zijn school inzien, zie paragraaf 5.6.4 (beroepsgerichte vakken vmbo).

7.7.3 Cpe gl/tl:

Het pakket met het magazine, dat eind november 2023 wordt geleverd, mag in de eerste week van december worden geopend.

De pakketten met onder andere de examenopgaven (aflevering eind januari) mogen aan het begin van de afnameperiode (zie examenrooster) worden geopend, zie de vakspecifieke informatie te benaderen via paragraaf 5.5. 

7.7.4 Cpe vwo:

De pakketten mogen in de eerste week van december 2023 worden geopend, zie de vakspecifieke informatie te benaderen via paragraaf 5.5.

7.8 Wachtwoorden

De wachtwoorden voor de cd’s met pdf voor spraaksynthese, de Daisy audio-cd’s tweede tijdvak en de wachtwoorden voor de Cito-zendingen worden beschikbaar gesteld aan de (plaatsvervangend) examensecretaris via Mijn Examenblad. Zie de activiteitenplanning voor de datums.

7.9 Aantallen opgavenboekjes tweede tijdvak

Voor het tweede tijdvak worden voor alle schoolsoorten de aantallen opgavenboekjes volgens volgend overzicht bepaald.

Als het aantal voor het tweede tijdvak te verwachten kandidaten groter is dan het op grond van deze tabel te leveren aantal, dan kunnen er extra opgavenboekjes worden besteld bij DUO via examens@duo.nl onder vermelding van: naam van de school, afleveradres, instellings- en vestigingscode, telefoonnummer, naam van de examensecretaris, schoolsoort, vakcodes, vakomschrijving en de extra te ontvangen aantallen per vak.

Voor de herkansingsversie van de cspe’s worden de opgegeven aantallen herkansing gebruikt zoals door de examensecretaris aangegeven op het opgaveformulier aantallen kandidaten.

7.10 Noodscenario

Het College voor Toetsen en Examens kan bij een calamiteit besluiten een noodscenario in werking te stellen. Bij het inzetten van het noodscenario kan in laatste instantie gekozen worden  voor het beschikbaar stellen van examendocumenten via Mijn DUO.

7.10.1 Landelijke test noodscenario

In maart vindt de jaarlijkse landelijke test met het downloaden van examendocumenten via Mijn DUO plaats. Deze jaarlijkse test vindt plaats zodat de opgebouwde routine intact blijft. Uiterlijk een week voor de test ontvangen de (plaatsvervangend) examensecretaris en de directeur via Examenblad.nl een mailing met een vooraankondiging.

7.10.2 Richtlijnen examendocumenten downloaden via Mijn DUO

In onderstaand document staan de richtlijnen over de werkwijze met betrekking tot de te downloaden examendocumenten via Mijn DUO.

• Richtlijnen examendocumenten downloaden via Mijn DUO 

7.10.3 Noodscenario flexibele en digitale centrale examens bb en kb

Scholen die vanaf 1 april meedoen aan BB- en/of KB-flex en na die datum toch moeten terugvallen naar papieren examens hebben na toestemming van het CvTE de mogelijkheid om de examenbestanden van de papieren centrale examens te downloaden. (zie paragraaf 4.7.2 van de brochure Kaders BB- en KB-flex 2024).

Het betreft de pdf’s van opgaven en (uitwerk)bijlagen t.b.v. vermenigvuldiging in kandidaataantallen, de spraaksynthesebestanden en de Daisy audio-bestanden.

Deze bestanden worden per vak in ZIP-bestanden aangeboden. De ZIP-bestanden zijn beveiligd met wachtwoorden.

7.11 Aanlevering schoolexamencijfers en examenresultaten aan DUO

De schoolexamencijfers moeten uiterlijk tien kalenderdagen vóór het centrale examen worden aangeleverd in het Register Onderwijsdeelnemers (ROD) door middel van het persoonsgebonden nummer. De aangeleverde gegevens kunnen tot uiterlijk drie kalenderdagen voor de aanvang van het centrale examen aangepast worden. Daarna kan dit alleen nog met toestemming van de Inspectie via een formulier dat opgevraagd kan worden bij het Examenloket. In verband met controles door DUO op de compleetheid van de aangeleverde cijfers vragen we scholen deze zo snel als de schoolgebonden examenplanning toelaat, aan te leveren.

Vanaf half september is er een jaarkalender beschikbaar op de website van DUO onder de titel ‘belangrijke datums’.

Voor de flexibele en digitale centrale examens bb en kb en de cspe’s geldt:
Per vak en per kandidaat moet het cijfer van het schoolexamen tien kalenderdagen voor de start van het betreffende centraal examen zijn doorgegeven aan het Register Onderwijsdeelnemers (ROD). Om te borgen dat ook deze leerlingen extra tijd kunnen krijgen om, wanneer nodig, te herkansen of achterstanden in te halen, kunnen de flexibele digitale centrale examens bb en kb en de cspe’s tot en met 19 juli worden afgenomen. Scholen wordt geadviseerd om binnen de kaders van hun jaarplanning de bestaande ruimte in de afnametermijnen voor de cspe’s en de flexibele en digitale centrale examens maximaal te benutten.

Aanleveren van de CE-cijfers  in het voorexamenjaar
Voor het aanleveren van de CE-cijfers en de eindcijfers van vakken die met een centraal examen in het voorexamenjaar worden afgesloten, geldt dat deze ook direct in het jaar van afleggen moeten  worden aangeleverd aan het Register Onderwijsdeelnemers (ROD).

Van de leerlingen die in de derde klas het cspe afleggen, moet het resultaat ook direct aan ROD gemeld worden. Als zij dit jaar gebruik maken van hun herkansing voor het cspe kunnen zij volgend jaar niet opnieuw het cspe afleggen. Als zij in het derde leerjaar nog niet hebben herkanst, kunnen zij in hun vierde leerjaar herkansen door het afleggen van het volledige cspe.

Examenresultaten
De examenresultaten moeten zo spoedig mogelijk, maar in ieder geval binnen twee weken, na de vaststelling van de definitieve uitslag door het bevoegd gezag via Mijn DUO worden aangeleverd door middel van het persoonsgebonden nummer. DUO informeert scholen tijdig over de te volgen procedure, zie ook de Activiteitenplanning centrale examens 2024.

7.12 Bestellen waardepapieren

Een diploma, certificaat, getuigschrift, resultaten- of cijferlijst is een waardedocument. Het papier waarop dit wordt afgedrukt dient aan hoge eisen te voldoen. Zo dient het bepaalde echtheidskenmerken te hebben om namaak en vervalsing onmogelijk te maken. Het waardepapier van DUO voldoet aan al deze eisen. Informatie over waardepapier en het benodigde bestelformulier staan op de website van DUO: waardepapier bestellen.

7.13 Inwisseling en voorlopige cijferlijst

Aan een leerling die in het voorlaatste of in het direct daaraan voorafgaande leerjaar een centraal examen of een afsluitend schoolexamen in één of meer vakken heeft gedaan en die de school verlaat zonder het eindexamen te voltooien, dient een voorlopige cijferlijst uitgereikt te worden, uitsluitend op officieel waardepapier. De afdeling Staatsexamens vo vraagt als inwisselende instantie naar dit waardedocument. Zie hiervoor artikel 3.49 Uitvoeringsbesluit WVO 2020.

De voorlopige cijferlijst moet voldoen aan de eisen zoals gesteld in artikel 5 van de Regeling modellen diploma’s VO.

NB dit is een andere ‘voorlopige’ cijferlijst dan het cijferoverzicht dat op de dag van de bekendmaking van de N-termen aan de leerlingen wordt gegeven.

In de bijlage Richtlijnen voor het invullen van de modellen en beveiligen waardepapier onder de kop ‘Voorlopige cijferlijst’ wordt nadere uitleg gegeven:

Indien de kandidaat een centraal examen, een afsluitend schoolexamen in een of meer vakken heeft afgelegd in het voorlaatste leerjaar en vervolgens de school verlaat zonder het eindexamen te voltooien, ontvangt hij een ‘voorlopige cijferlijst’.

Een voorlopige cijferlijst wordt dus uitgereikt voordat de uitslag van het betreffende eindexamen definitief kan worden vastgesteld (artikel 3.49 van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020). Op basis van de voorlopige cijferlijst kan de nieuwe school het onderwijsprogramma van de kandidaat vaststellen.

Dit geldt ook bij een examenkandidaat die het gespreid centraal examen, bedoeld in artikel 3.56 van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020, aflegt en die aan een andere school het gespreid examen voortzet, bijvoorbeeld vanwege verhuizing of het tweede jaar gespreid examen aan een vavo wil afleggen. Ook een vso-examenkandidaat, die alleen een beroepsgericht programma (in symbiose) afsluit op de vmbo-school, ontvangt een voorlopige cijferlijst van die school.

8 Correctie

8.1 Pooling tweede correctie

De koppeling van de scholen voor de uitvoering van de tweede correctie, de pooling, verricht DUO/Examendiensten op basis van de door de scholen opgegeven aantallen kandidaten per schoolsoort per vak. Het is niet mogelijk een koppeling te maken per docent, waardoor het kan voorkomen dat docenten van een school het werk onderling moeten verdelen zodat de ene docent niet veel meer tweede correctiewerk heeft dan de ander. Nadat de koppeling in maart bekend is gemaakt aan de scholen, wijst het bevoegd gezag van de school de gecommitteerde(n) aan. Deze aanwijzing maakt het bevoegd gezag bekend aan die scholen waarvoor zij de tweede correctie verzorgen. Het geregistreerde postadres wordt vermeld op het overzicht tweede correctie op Mijn Examenblad (de persoonlijke pagina) (zie paragraaf 1.3.1).

Bij onvoorziene omstandigheden die leiden tot een probleem met de pooling van de tweede correctie kan de examensecretaris contact opnemen met DUO/Examendiensten via examens@duo.nl.

Tweede correctie flexibele en digitale centrale examens bb en kb:
Ook de flexibele en digitale centrale examens bb en kb ('BB- en KB-flex') hebben een verplichte tweede correctie die digitaal plaatsvindt in Facet. Bij deze examens is de school zelf verantwoordelijk voor het inzetten van een tweede corrector. Zie hoofdstuk 7 van de brochure Kaders flexibele en digitale centrale examens BB en KB.

Twee examinatoren cspe’s:
Voor de cspe’s is bepaald dat een tweede examinator betrokken moet zijn bij de beoordeling van de cspe’s. De tweede examinator wordt aangewezen door het bevoegd gezag van de school. De tweede examinator kan een docent van de eigen school zijn. Raadpleeg voor meer informatie de pagina Centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe). 

8.2 Publicatie correctievoorschriften

De correctievoorschriften van de schriftelijke examens worden na afname gepubliceerd.

Bij de papieren centrale examens bb en kb worden de correctievoorschriften via een mailing vanuit Examenblad.nl verspreid onder de examensecretarissen en de geregistreerde docenten van de desbetreffende scholen. Dit gebeurt vanwege de geringe aantallen leerlingen en het mogelijke hergebruik van opgaven als een examen door nul kandidaten is afgelegd.

Ochtendzittingen:
De correctievoorschriften van de ochtendzittingen worden gepubliceerd om 14.00 uur.

Middagzittingen:
De correctievoorschriften van de middagzittingen vmbo worden gepubliceerd om 16.00 uur.
De correctievoorschriften van de middagzittingen havo/vwo worden gepubliceerd om 17.00 uur (ook bij centrale examens die om 16.00 uur zijn afgelopen).
Het moment van publiceren houdt verband met examenzittingen voor kandidaten met tijdverlenging en mogelijke quarantainesessies.

Bij vakken waar testcorrectie plaatsvindt, geldt een ander publicatiemoment van het correctievoorschrift.

Vakken met testcorrectie
Voor de centrale examens waarvoor het College voor Toetsen en Examens in samenwerking met de respectievelijke vakinhoudelijke verenigingen een testcorrectie uitvoert (zie paragraaf 8.3.3) geldt dat het correctievoorschrift niet direct na de afname wordt gepubliceerd, maar twee dagen later. Bij het bepalen van de deadlines voor de uitwisseling van afnamegegevens van deze examens via het programma Wolf wordt hiermee rekening gehouden.

Correctievoorschriften aangewezen vakken
De correctievoorschriften van de centrale examens, die in het tweede tijdvak als aangewezen/geheim vak worden afgenomen, worden niet gepubliceerd.

8.3 Precorrectie, pre⁺- correctie en testcorrectie

De activiteiten precorrectie, pre⁺-correctie en testcorrectie zijn activiteiten waarbij docenten direct participeren bij de ontwikkeling van de centrale examens. Het gaat hierbij om het geven van advies over vastgestelde opgaven en correctievoorschriften van examens die in hetzelfde schooljaar worden afgenomen. Ze zijn bedoeld om de kwaliteit van met name het correctievoorschrift te vergroten. Jaarlijks wordt bezien bij welke vakken welke activiteit wordt ingezet. Via mailings vanuit Examenblad.nl worden de scholen hierover geïnformeerd. Deze mailings worden verzonden naar docenten die voor het desbetreffende centraal examen zijn geregistreerd, de (plaatsvervangend) examensecretaris en de schaduwsecretarissen.

Meer informatie over deze activiteiten is te vinden op de pagina Docentbetrokkenheid.

8.3.1 Pre⁺-correctie

Dit schooljaar vindt voor de volgende examens een pre⁺-correctie plaats:

• economie vmbo gl/tl
• Duits havo
• biologie vmbo gl/tl
• wiskunde vmbo kb digitaal

8.3.2 Precorrectie

Dit schooljaar vindt voor de volgende examens een precorrectie plaats:

• aardrijkskunde vwo
• maatschappijwetenschappen havo
• Nederlands havo

8.3.3 Testcorrectie

Dit schooljaar vindt voor de volgende examens een testcorrectie plaats:

• biologie vwo – publicatie correctievoorschrift 16 mei 17.00 uur
• economie havo - publicatie correctievoorschrift 17 mei 17.00 uur
• kunst (algemeen) havo - publicatie correctievoorschrift 24 mei 17.00 uur
• maatschappijwetenschappen vwo - publicatie correctievoorschrift 18 mei 17.00 uur
• Nederlands vwo - publicatie correctievoorschrift 17 mei 17.00 uur
• Nederlands gl/tl - publicatie correctievoorschrift 18 mei 16.00 uur

8.4 Nadere informatie over de correctie

Het College voor Toetsen en Examens heeft de correctievoorschriften bij regeling vastgesteld. Het correctievoorschrift is een algemeen verbindend voorschrift dat deel uitmaakt van wet- en regelgeving die van overheidswege wordt verstrekt. De corrector dient zich dus te houden aan het correctievoorschrift met inachtneming van de algemene regels en, indien van toepassing, ook de vakspecifieke regels.

Als de corrector van mening is dat het correctievoorschrift een onvolkomenheid bevat, neemt hij contact op met de Examenlijn via het contactformulier.

8.4.1 Notities van de corrector op het gemaakte werk

Het aangeven van de onvolkomenheden op het werk en/of het noteren van de behaalde scores bij de vraag is toegestaan, maar niet verplicht. Bij notities op het examenwerk van de leerling is het advies om een andere kleur te gebruiken dan de kleur die de leerling heeft gebruikt.

• Er is geen standaardformulier voorgeschreven voor de vermelding van de scores van de kandidaten.
• Het vermelden van het schoolexamencijfer is toegestaan, maar niet verplicht.
• Scholen kunnen binnen de ruimte die de regelgeving biedt afzonderlijk of in gezamenlijk overleg keuzes hierin maken.

De oorspronkelijke formulieren voor het invullen van scores, DI-200/201, worden niet meer geleverd en zijn ook niet voorgeschreven door de overheid (DUO). Het is uiteraard toegestaan een variant van dit formulier (bijvoorbeeld een print vanuit Wolf of vanuit het schooladministratiepakket) als scoreformulier te gebruiken. Die keuze mag de school zelf maken.

Met het oog op de kwaliteit van de tweede correctie is artikel 3.25 lid 1 en 3 in het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 opgenomen. Artikel 3.25 laat onverlet dat eerste en tweede corrector overeen kunnen komen de scores, zoals door beiden vastgesteld, te middelen.

Zie ook paragraaf 11.1 (protocollen VO-raad) en paragraaf 8.6 (geschil over vaststelling score centrale examens).

8.4.2 Adviestabel correctietijd

De adviestabel correctietijd eerste tijdvak is opgesteld om ervoor te zorgen dat het na te kijken examenwerk tijdig bij de tweede corrector is en dat de eerste corrector het weer tijdig retour krijgt. De sociale partners hebben ons gevraagd de tabel voor het eerste tijdvak via Examenblad.nl onder de aandacht te brengen. 

Adviestabel opsturen examenwerk

In de Protocollen CE 2024 van de VO-raad (zie paragraaf 11.1 van deze mededeling) zal extra aandacht zijn voor het scannen / kopiëren van examenwerk en voor het verzendproces. Nader informatie over het verzenden van examenwerk per post is te vinden op de website van PostNL. 

Onderzoek correctielast
In 2023 heeft CAOP in samenwerking met Oberon in opdracht van het CvTE een onderzoek naar de correctielast uitgevoerd. Over de resultaten van dit onderzoek ontvangen scholen in het najaar 2023 bericht via Examenblad.nl. 

Rapport onderzoek Correctielast centrale examens vo

Hierover zijn scholen in oktober 2023 via Examenblad.nl geïnformeerd.  

Bij het maken van het examenrooster eerste tijdvak wordt waar mogelijk rekening gehouden met de correctielast. Voor een zorgvuldige beoordeling van het leerlingwerk is het daarnaast belangrijk dat scholen hier aandacht voor hebben, zeker als het gaat om grote groepen leerlingen per docent. Denk hierbij ook aan docenten die examenklasdocent zijn van verschillende examenvakken. Voor deze docenten kan bijvoorbeeld deelname aan een studiedag na de afname van een examen niet goed uitkomen en zo een zorgvuldige correctie in de weg staan. 

Bij het rooster tweede tijdvak is vanwege de zeer kleine groepen leerlingen geen rekening gehouden met de correctielast. Toch kan op een school de situatie ontstaan dat een docent relatief veel examenwerken moet nakijken voor de korte tijd die daarvoor beschikbaar is. Denk hierbij vooral aan de examens die op de laatste afnamedagen zijn gepland. Ook in zo’n geval is het belangrijk dat daar vanuit de schoolorganisatie aandacht voor is.

8.4.3 Discussiefora voor de flexibele en digitale CE’s

De besloten en beveiligde fora (bbf’s) bieden docenten de gelegenheid om al tijdens de afnameperiode met collega’s van gedachten te wisselen over opgaven die nog onder de geheimhouding vallen. Digitale examens zijn namelijk niet, zoals papieren examens, direct na afname openbaar.

Op het forum kunnen docenten discussiëren over examenopgaven, het correctievoorschrift en de antwoorden van leerlingen. De opgave waarover het gaat, wordt dan op het forum getoond. 

Half februari worden de examensecretaris en de docenten via een mailing vanuit Examenblad.nl geïnformeerd over de mogelijkheid van aanmelding.

Let op: Zonder aanmelding door de examensecretaris van de docent krijgt een docent geen toegang tot het forum.

8.4.4 Besprekingen examens vakverenigingen

Elk jaar organiseren veel vakinhoudelijke verenigingen direct na het centraal schriftelijk examen een bespreking van de opgaven en het correctievoorschrift. Deze examenbesprekingen worden vaak op een aantal plaatsen in het land gehouden. Op de website van het Platform VVVO staat een overzicht van de vakinhoudelijke verenigingen.

• Overzicht vakverenigingen op website Platform VVVO

Het College voor Toetsen en Examens brengt examenbesprekingen onder de aandacht, omdat ze waardevol kunnen zijn voor het intercollegiaal overleg over de correctie van de examens. Deze besprekingen hebben geen officiële status. 

Intervisie met collega’s is waardevol om te verkennen in welke mate antwoorden van examenkandidaten inhoudelijk in lijn zijn met het correctievoorschrift. In alle gevallen is het correctievoorschrift, eventueel voorzien van een aanvulling daarop, bindend. Opmerkingen gemaakt tijdens examenbesprekingen of op discussiefora 'overrulen' het correctievoorschrift niet.

8.4.5 Examenlijn: fouten in examens 

Vanaf de start van de afname van de cspe’s, de flexibele en digitale centrale examens bb en kb en de schriftelijke centrale examens kunnen correctoren fouten in een opgave of het beoordelingsmodel melden via het contactformulier. Examinatoren die betrokken zijn bij de cspe’s en bij de voorbereiding op de afname mogelijke fouten constateren, kunnen deze vanzelfsprekend ook al eerder melden. 

Op de pagina Examenlijn staat waar examenlijnmedewerkers van het CvTE correctoren wel en niet mee kunnen helpen. De deadlines voor het inzenden van meldingen zijn te vinden in de activiteitenplanning.

Voor het corrigeren van de centrale examens is het correctievoorschrift bindend inclusief de algemene en vakspecifieke regels. Het kan voorkomen dat correctoren het correctievoorschrift onduidelijk vinden, waardoor een goede correctie lastig wordt. Mocht ook na overleg met collega’s de onduidelijkheid niet zijn opgehelderd en blijken dat de onduidelijkheid een fout betreft, dan is een melding bij de Examenlijn via het contactformulier gewenst.

Evaluatieve opmerkingen op een opgave en/of een examen ontvangt het CvTE ook graag via het contactformulier. Deze gaan mee naar de evaluatiebespreking van de desbetreffende vaststellingscommissie, maar worden door de Examenlijn niet inhoudelijk beantwoord.

8.5 Errata en aanvullingen

8.5.1 Errata

In het drukwerk van de papieren centrale examens kunnen fouten voorkomen. Daarom worden de complete examens en correctievoorschriften ook nog gescreend als de examendocumenten eenmaal gedrukt zijn.

Mocht er bij deze screening een fout worden geconstateerd dan geeft het College voor Toetsen en Examens een erratum uit. Het erratum moet aan alle leerlingen bekend worden gemaakt bij het begin van de zitting van het examen. Voor de start van elk tijdvak is bekend voor welke examens een erratum geldt en worden scholen hierover via een mailing vanuit Examenblad tijdig geïnformeerd.

Als de school het erratum bij een examen vergeet bekend te maken bij het begin van de zitting, dan doet de school dit alsnog zo snel mogelijk tijdens de zitting. De school maakt hiervan melding op het proces verbaal. Als de school vergeet een erratum bekend te maken, dan meldt de school zich bij Inspectie via het Examenloket. In dat geval is er sprake van een onregelmatigheid. Als leerlingen hier aantoonbaar nadeel van hebben ondervonden, kan het examen ongeldig worden verklaard, zodat leerlingen het examen in het tweede tijdvak opnieuw kunnen maken.

NB De procedure voor flexibele en digitale examens bb en kb staat beschreven in de Brochure Kaders flexibele en digitale centrale examens BB en KB 2024.

8.5.2 Aanvullingen op het correctievoorschrift

Leerlingen mogen geen nadeel ondervinden van een foutieve of onvolkomen vraag, antwoord of vraag-antwoordcombinatie. De aanvulling is een instrument om daarvoor te zorgen. Dat kan door middel van een inhoudelijke aanvulling om het correctievoorschrift te verbeteren of te verduidelijken of door het neutraliseren van een vraag (alle scorepunten toekennen).

Er zijn verschillende manieren om met de aanvulling een verbetering of verduidelijking te bewerkstelligen. Dat kan door:

• een nadere toelichting op het eerder gegeven antwoord in het correctievoorschrift;
• een vermelding dat een bepaalde interpretatie ook goed kan worden gerekend;
• een aanpassing van het beoordelingsmodel.

Zowel vragen van LAKS als vragen die via het Examenloket of het formulier op Examenblad.nl binnenkomen, zijn hierbij van belang. Het College voor Toetsen en Examens beslist zo spoedig als mogelijk, met als streven binnen vier werkdagen na de afname, of een aanvulling uitgaat via Examenblad.nl. De dag na de afname geldt als eerste werkdag, weekenden en feestdagen tellen niet mee. Een aanvulling die als doel heeft een vraag te neutraliseren kan ook nog ná vier werkdagen worden gedaan. 

• Beschrijving van de procedure aanvulling op het correctievoorschrift

NB Voor de cspe’s geldt vanwege de ruime afnameperiode ook voor aanvullingen een ruimere periode. Hierbij wordt rekening gehouden met scholen en kandidaten die vroeg in de afnameperiode starten.

NB De procedure voor flexibele en digitale examens bb en kb staat beschreven in de Brochure Kaders flexibele en digitale centrale examens BB en KB 2024.

8.6 Geschil over vaststelling score centrale examens

Het is de taak van de examinator en de gecommitteerde, eerste en tweede corrector, om in onderling overleg de score voor het centraal examen vast te stellen. 

Mochten de examinator en de gecommitteerde daarbij niet tot overeenstemming komen, dan wordt het geschil voorgelegd aan het bevoegd gezag van de gecommitteerde. Dit bevoegd gezag kan hierover in overleg treden met het bevoegd gezag van de examinator.

Van belang hierbij is dat het correctievoorschrift bindend is. Aanvullende afspraken, die soms door bepaalde vakgroepen of bijeenkomsten van correctoren worden gemaakt, zijn ondergeschikt aan het correctievoorschrift en hoeven niet geaccepteerd te worden.

Indien het geschil met inachtneming van de hiervoor genoemde richtlijnen alsnog niet kan worden beslecht, wordt hiervan via het Examenloket melding gemaakt aan de Inspectie. De Inspectie zal vervolgens in overleg met het bevoegd gezag erop aandringen dat zij verdere interne acties ondernemen om toch tot overeenstemming te komen. Hierbij kan gedacht worden aan het collegiaal consulteren van een onafhankelijke vakdocent binnen hetzelfde bestuur.

Bij zeer hoge uitzondering kan de Inspectie een onafhankelijke derde corrector aanwijzen. Betrokkenen moeten zich hierbij realiseren dat dan het volledige examenwerk voor alle kandidaten van de desbetreffende examinator opnieuw gecorrigeerd wordt en de correctie van deze onafhankelijke corrector in de plaats komt van de eerdere beoordelingen. De scores zoals vastgesteld door de onafhankelijk corrector zijn bindend. Het is niet uitgesloten dat de vaststelling van de uitslag voor alle kandidaten van het betreffende vak vertraging oploopt.

Ter ondersteuning van schoolbesturen heeft de VO-raad de handreiking 'Hoe te handelen inzake een geschil bij of na vaststelling van de score voor het centraal examen' opgesteld. Deze staat op de pagina Examinering van de website van de VO-raad.

NB Als de gecommitteerde een onregelmatigheid ziet dat mogelijk als fraude kan worden gezien, dan neemt de gecommitteerde hierover direct via het Examenloket contact op met de Inspectie. Mocht een school van de eerste correctie een kandidaat hebben met verschillend handschrift in hetzelfde examenwerk dan is het verstandig hierover een verklaring toe te voegen voor de gecommitteerde van de andere school. 

8.7 Geschil score centrale examens na inzage

Het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 geeft in artikel 3.25 regels over de vaststelling van de score door de eerste en tweede corrector. Dit betreft de situatie voorafgaand aan de vaststelling van het cijfer. Het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 voorziet niet in een regeling voor de situatie ná vaststelling van het cijfer. Scholen (en mogelijk de burgerlijke rechter) moeten zelf bepalen hoe om te gaan met een geschil over de correctie van een examen waarvan het cijfer is vastgesteld. De handreiking van de VO-raad 'Hoe te handelen inzake een geschil bij of na vaststelling van de score voor het centraal examen' kan hierbij helpen. Deze is benaderbaar via de pagina Examinering op de website van de VO-raad.

9 Normering

De normering van de centrale examens is erop gericht om de prestatie-eisen - de lat waar je als leerling overheen moet springen om een voldoende te halen - van jaar op jaar te handhaven. Hiervoor hebben we onze normeringsystematiek robuuster gemaakt. Door de tijdelijk aangepaste normering in de coronajaren is de lat wat gaan schuiven. Samen met docenten zorgen we er in de komende jaren voor dat deze op de juiste hoogte stil komt te liggen. Lees meer hierover op de pagina Normering centrale examens.

9.1 Gegevensverzameling via elektronische weg

De normering van de centrale examens wordt mede gebaseerd op door kandidaten behaalde scores. Daarom is het van belang dat docenten van zoveel mogelijk kandidaten de deelscores met Cito uitwisselen.

Voor de cse’s, het cpe gl/tl en de cspe’s leveren scholen hiervoor de gegevens aan via Wolf. Voor de examens die volledig in Facet worden afgenomen, worden de gegevens automatisch uitgewisseld. Bij examens met alleen gesloten vragen gebeurt dit zodra de afnameleider de afnamegroep afsluit en bij examens met correctie zodra de corrector de correctie afsluit. Bij de cspe’s leveren scholen de totaalscore op Facet-onderdelen en afzonderlijke minitoetsen via Wolf aan.

Wolf
In principe wordt de examensecretaris aangeschreven als accountbeheerder voor Wolf. Mocht het voor een school beter uitkomen om de rol van accountbeheerder te delegeren aan een ander dan de examensecretaris, registreert de examensecretaris dat via Mijn Examenblad. Zo is het mogelijk om binnen Wolf de rol van accountbeheerder en de rol van examensecretaris bij twee verschillende personen te beleggen.

Zowel de Wolf-accountbeheerders als de examensecretarissen van scholen met cspe afnames ontvangen van Cito uiterlijk 22 maart de activatiemail met nadere informatie over het werken met de Wolf-applicatie. 

Zowel de Wolf-accountbeheerders als de examensecretarissen van scholen met cse en cpe gl/tl afnames ontvangen van Cito uiterlijk 5 april de activatiemail met nadere informatie over het werken met de Wolf-applicatie.

Afnamegegevens invoeren in Wolf
We verzoeken scholen de afnamegegevens van de alfabetisch eerste vijf kandidaten (in sommige gevallen tien, of alle kandidaten) via Wolf uit te wisselen. Het gevraagde aantal kandidaten per examen staat vermeld in het correctievoorschrift.

Heeft een school voor een bepaald examen minder kandidaten dan het gevraagde aantal, dan wordt de school verzocht de afnamegegevens van alle kandidaten die dat examen hebben afgelegd uit te wisselen.

Zijn er meer kandidaten dan het gevraagde aantal, dan geldt het verzoek bij voorkeur de gegevens van alle kandidaten uit te wisselen, maar in elk geval van de alfabetisch eerste kandidaten tot het gevraagde aantal bereikt is. 

Wij verzoeken correctoren bij vragen die een examenkandidaat niet heeft beantwoord een ‘N’ in te voeren. ‘N’ staat voor ‘Niet beantwoord’. Heeft een kandidaat helemaal niet deelgenomen aan het examen dan moet deze kandidaat worden uitgevinkt en zullen er voor deze kandidaat geen gegevens worden uitgewisseld.

De uiterste datums voor het accorderen van de uit te wisselen gegevens staan per examen vermeld in het correctievoorschrift, op de site wolf.cito.nl onder inzenddata en in de Activiteitenplanning centrale examens 2024.

Cspe’s in Wolf
Zie voor aanvullende informatie over het aanleveren van de scores van kandidaten voor de profielvak-cspe’s in Wolf het algemene deel van het correctievoorschrift op de examenpagina van de profielvakken.

Uitwisseling afnamegegevens tweede tijdvak
Scholen worden verzocht via Wolf ook de afnamegegevens van de tweede tijdvak kandidaten uit te wisselen.

De uiterste datums voor het accorderen van de uit te wisselen gegevens staan per examen vermeld in het correctievoorschrift, op de site wolf.cito.nl onder inzenddata en in de Activiteitenplanning centrale examens 2024.

Wolf en de AVG
Via Wolf verzamelt Stichting Cito afnamegegevens. Dat gebeurt ten behoeve van de normering van de centrale examens. Stichting Cito heeft bij het adviseren over de normering voldoende aan anonieme informatie, waardoor de privacy van de examenkandidaten niet in het geding is. Derhalve is er volgens de Algemene Verordening Gegevensverwerking (AVG) voor anonieme gegevensuitwisseling ter ondersteuning van de normering geen overeenkomst met de school nodig. 

Dat ligt anders bij de aanvullende dienstverlening die via Wolf mogelijk is, zoals de mogelijkheid om 

• over de uitgewisselde gegevens groepsrapportages te ontvangen; 
• gegevens uit te wisselen met de school voor tweede correctie; 
• de tweede correctie via Wolf af te handelen; 
• (vastgestelde en gefiatteerde) scores uit te wisselen met het leerling-administratiesysteem. 

Voor deze aanvullende dienstverlening gaat Stichting Cito persoonsgegevens van leerlingen en correctoren van de school verwerken en dat kan niet zonder instemming van het bevoegd gezag. Het bevoegd gezag is immers verwerkingsverantwoordelijke en Stichting Cito is verwerker van de persoonsgegevens. Het bevoegd gezag dient hiervoor een dienstverlenings- en verwerkersovereenkomst te sluiten met Stichting Cito. De vorige dienstverlenings- en verwerkersovereenkomst liep in het najaar van 2023 af en de nieuwe dienstverlenings- en verwerkersovereenkomst zal opnieuw moeten worden afgesloten. Meer informatie over het opnieuw afsluiten van de dienstverlenings- en verwerkersovereenkomst is in het najaar van 2023 gedeeld met de betreffende bevoegd gezagen. Lees hierover ook de informatie op de Wolf-site van Cito.

Verwerking tweede correctie via Wolf
Scholen kunnen in Wolf, na het tekenen van de dienstverlenings- en verwerkersovereenkomst, gebruik maken van de mogelijkheid om de tweede correctie via Wolf af te handelen. Bij het gebruik van Wolf hiervoor is het nog wel nodig dat de gecommitteerde een verklaring over de verrichte correctie bij het gecorrigeerde werk voegt. Deze verklaring is medeondertekend door het bevoegd gezag van de school waar de gecommitteerde werkzaam is. Alleen het accorderen van de scores in Wolf is dus niet voldoende.

Raadpleeg voor de laatste Wolf updates de handleidingen en veelgestelde vragen op Wolf – uitwisselprogramma voor examengegevens (cito.nl).

9.2 Kenmerken van centrale examens

Jaarlijks worden bepaalde kenmerken van de centrale examens, zoals het aantal vragen en het maximale aantal scorepunten per vraag gepubliceerd op Cito.nl. Dit gebeurt gelijktijdig met de publicatie van de examengegevens ten behoeve van Wolf. Voor de voorbereiding van de kandidaten heeft deze informatie overigens geen waarde.

9.3 Bekendmaking N-termen

Normering beroepsgerichte profielvakken
De N-termen van de beroepsgerichte profielvakken worden bekendgemaakt op woensdag 5 juni 2024 om 8.00 uur.

N-termen eerste tijdvak
De N-termen van het eerste tijdvak en de flexibele en digitale centrale examens worden bekendgemaakt op woensdag 12 juni 2024 om 8.00 uur.

N-termen tweede tijdvak
De N-termen voor het tweede tijdvak worden bekendgemaakt op dinsdag 2 juli  2024 om 08.00 uur.

9.4 Vaststelling van het CE-cijfer

Het CE-cijfer wordt door de school vastgesteld volgens de dan actuele Regeling omzetting scores in cijfers centrale examens.

Bij de ‘aangewezen vakken’ krijgen de scholen het resultaat als cijfer toegezonden. Er hoeft daarbij geen omzetting van score naar cijfer meer plaats te vinden, zie ook paragraaf 10.4.

9.5 Bevraging van docenten naar oordeel over examen

In Wolf wordt bij de (papieren) centrale examens van het eerste tijdvak een korte vragenlijst aangeboden aan docenten. De resultaten daarvan geven een eerste globaal beeld van hoe het examen door docenten beoordeeld is. De resultaten van de korte vragenlijst kunnen mede aanleiding zijn om bij een bepaald examen een volgend jaar een uitgebreide vragenlijst in te zetten. Beide vragenlijsten dienen voor CvTE en Cito als evaluatie-instrument.

In 2024 worden voor de volgende vakken uitgebreide vragenlijsten verspreid direct na de bekendmaking van de n-termen:

• biologie havo
• natuurkunde havo
• bedrijfseconomie havo
• bedrijfseconomie vwo
• Nederlands vwo

De uitgebreide vragenlijst heeft een invultijd van ongeveer tien minuten. De resultaten van deze vragenlijst worden, met het oog op de verdere ontwikkeling van het examen, met de vakvereniging besproken.

Bij de flexibele en digitale examens bb en kb wordt een korte vragenlijst aan docenten aangeboden via een link vanuit Facet.

10 Aangewezen vakken

Het College voor Toetsen en Examens kan vakken aanwijzen waarvan het centraal examen in het tweede tijdvak wordt afgenomen door het College voor Toetsen en Examens, de aangewezen vakken. 

De opgavenboekjes voor het tweede tijdvak bij de aangewezen vakken, afgenomen door het College voor Toetsen en Examens, worden niet toegezonden en niet gepubliceerd op Examenblad.nl, ook niet na afloop van het examen.

10.1 Aanmelding kandidaten

Aanmelden via Mijn DUO
Kandidaten voor de vakken in het tweede tijdvak moeten uiterlijk op 14 juni 2024, 17.00 uur door de school zijn aangemeld in ROD via Mijn DUO.

Kandidaten voor de aangewezen vakken in het tweede tijdvak moeten daarnaast uiterlijk op 14 juni 2024, 17.00 uur door de school zijn aangemeld via de aanmeldapplicatie in Mijn DUO. Als de school dit vergeet, dan heeft de kandidaat geen toegang tot de afname van het aangewezen examen. Aangemelde kandidaten ontvangen van DUO een uitnodiging met nadere gegevens.

Kandidaten voor het derde tijdvak moeten uiterlijk woensdag 17 juli 2024 17.00 uur door de school zijn aangemeld. Aanmelding verloopt via Mijn DUO.
Profielvak-cspe’s worden door de eigen school van de aangemelde kandidaten afgenomen in de periode 1 april tot en met 19 juli. 
Ook de flexibele en digitale examens vmbo bb en kb kunnen tot en met 19 juli op school worden afgerond. Mocht een kandidaat vmbo bb of kb voor een algemeen vak toch gebruik maken van het derde tijdvak, dan vindt de afname met een papieren centraal examen plaats.

Scholen wordt geadviseerd tijdig te controleren of de functionarissen die de kandidaten moeten aanmelden de juiste autorisatie hebben voor Mijn DUO (rol examensecretaris vo, token of eHerkenning, inlognaam en wachtwoord).

De school ontvangt begin juni meer informatie over de aanmeldingsprocedure.

Registreren in het Register Onderwijsdeelnemers (ROD)
De school moet de kandidaten die deelnemen aan een aangewezen vak in het tweede tijdvak en/of het derde tijdvak naast de aanmelding bij DUO ook registreren in het Register Onderwijsdeelnemers (ROD).

10.2 Tijd en plaats

Tweede tijdvak
De aangewezen vakken voor het tweede tijdvak staan in het rooster tweede tijdvak, zie paragraaf 2.2.

De examens van de aangewezen vakken zijn op donderdag 20 juni 2024 en worden afgenomen op één van de staatsexamenlocaties verspreid over het land.

Aanvangstijdstippen:
Ochtendzittingen 09.00 uur
Middagzittingen 13.30 uur

Op de dag van de aangewezen vakken in het tweede tijdvak (20 juni) is ervoor gekozen om ook afnames te plannen op de scholen zelf. Het gaat hierbij om niet-aangewezen vakken. Als een leerling meer dan één centraal examen af moet leggen in het tweede tijdvak kan het voorkomen dat de leerling zowel een aangewezen als een niet-aangewezen examen zou moeten afleggen op hetzelfde moment of dezelfde dag. Scholen die hier tegenaan lopen, kunnen voor een passende oplossing contact opnemen met DUO/Staatsexamens via staatsexamens@duo.nl.

Derde tijdvak
De roosters voor het derde tijdvak staan vanaf februari op de website van DUO.

10.3 Gang van zaken aangewezen vakken

Kandidaten moeten een half uur voor aanvang van het examen aanwezig zijn. Zij moeten zich legitimeren. Als de kandidaat een toegestaan hulpmiddel wenst te gebruiken, zoals een woordenboek of een laptop, moet hij het zelf meenemen. Het gebruik van een laptop is alleen mogelijk als de noodzaak daarvoor in een verklaring staat vermeld. De school moet deze verklaring direct na de aanmelding naar staatsexamens@duo.nl mailen.

Reis- en (eventuele) verblijfskosten zijn voor eigen rekening.

Na vaststelling van de uitslag kan de kandidaat via staatsexamens@duo.nleen schriftelijk verzoek indienen om van het College voor Toetsen en Examens een mondelinge toelichting op de uitslag te ontvangen

10.4 Toezending resultaten

De vastgestelde cijfers van de aangewezen vakken tweede tijdvak staan uiterlijk dinsdag 2 juli 2024 om 10.00 uur op Mijn DUO.

De vastgestelde cijfers van het derde tijdvak staan uiterlijk vrijdag 30 augustus 2024 om 10.00 uur op Mijn DUO.

De gegevens op Mijn DUO kunnen geraadpleegd worden door de contactpersonen van uw instelling met de rol examensecretaris vo, die in het bezit zijn van een token of eHerkenning, inlognaam en wachtwoord. Nadere instructie ontvangt de school in mei van DUO/Examendiensten.

De scholen ontvangen de cijfers van hun kandidaten ook per post kort na 2 juli (aangewezen vakken tweede tijdvak) en 30 augustus (aangewezen vakken in het derde tijdvak).

De directeur en examensecretaris stellen - waar van toepassing - de uitslag vast en reiken bijbehorende waardepapieren uit (diploma, cijferlijst, certificaat).

11 Communicatie

11.1 Protocollen VO-raad

De VO-raad stelt protocollen op die deels ook betrekking kunnen hebben op de handelwijze van scholen bij het centraal examen, bijvoorbeeld de tweede correctie, met daarin opgenomen een voorbeeld voor een verklaring verrichte correctie. Een ander voorbeeld betreft het bewaren van de examens. De bedoeling van deze protocollen is zorgdragen voor adequate vastlegging op schoolniveau van zaken die niet centraal zijn geregeld. In de correctievoorschriften bijvoorbeeld geeft het College voor Toetsen en Examens aan dat de regelgeving geen voorschriften bevat over het vermelden van punten en onvolkomenheden op het werk. In de protocollen van de VO-raad worden op dit punt wel keuzes gemaakt. De protocollen worden gepubliceerd in het voorjaar 2024.

Scholen en docenten vragen zich af of de protocollen niet in strijd zijn met de CvTE-regels. Dat zijn zij zeker niet. Het CvTE geeft aan dat er op een aantal punten vanuit de overheid geen regels zijn. Binnen de ruimte, die dat biedt, maakt de VO-raad, als handreiking aan de scholen, een keuze die voor de scholen geen voorschrift is. Het volgen van protocollen is niet verplicht, maar wordt van harte aanbevolen.

In de protocollen is er ook aandacht voor het scannen/kopiëren van examenwerk en voor het verzendproces. Nadere informatie over het verzenden per post is te vinden op de website van PostNL.

11.2 Mijneindexamen.nl

Mijneindexamen.nl is de mobiele website/webapp voor eindexamenkandidaten. De site biedt leerlingen alle officiële informatie van het College voor Toetsen en Examens over het centraal examen.

Met deze web-app kunnen examenkandidaten hun examenrooster personaliseren en opslaan in een Google- of Outlook-agenda. Voor leerlingen in vmbo bb en kb is het ook mogelijk om hun vakken met een (schooleigen) rooster in te voeren (de flexibele, digitale examens en de schoolexamens voor de beroepsgerichte profielvakken). Ook biedt de site een overzicht van te gebruiken hulpmiddelen, oefenexamens en informatie over de uitslagbepaling.

Mijneindexamen.nl kan getoond worden aan examenkandidaten en hun ouders/verzorgers bijvoorbeeld tijdens mentoruren en voorlichtingsbijeenkomsten op school.

11.3 Voorlichtingspagina’s

N-term
Aan de totstandkoming van de N-term leveren veel mensen een bijdrage: docenten, leerlingen en experts van Cito en het College voor Toetsen en Examens. Op de pagina N-term wordt uitgelegd wie, welke bijdrage levert onder het motto ‘De N-term maken we samen’ en hoe de normering in zijn werk gaat.

Ikbenexamensecretaris.nl
Voor de (nieuwe/startende) examensecretarissen is er de pagina Ik ben examensecretaris: een pagina voor examensecretarissen met informatie en verwijzingen naar informatie over de centrale examens (CE).

Ikhebeenexamenklas.nl
Voor docenten die (voor het eerst) een examenklas hebben, is er de pagina Ik heb een examenklas.

Hierop zien docenten waar ze meer informatie kunnen vinden over de syllabus, normering en praktische aspecten van centrale examens. Er is ook een brochure te downloaden over de totstandkoming en de correctie van de centrale examens.

Docentbetrokkenheid
Op de pagina Docentbetrokkenheid is te lezen op welke manieren docenten betrokken worden bij het examenproces.

Meer over het CvTE
Op het YouTube-kanaal van het CvTE staan videos over algemene en actuele onderwerpen rondom de centrale examens. Op het CvTE-Instagramaccount geven medewerkers van het CvTE een kijkje achter de schermen. 
 

12 Wet- en regelgeving

12.1 Regelgeving voortgezet onderwijs

Actuele wetten en besluiten zijn te vinden op wetten.overheid.nl:

• Wet voortgezet onderwijs 2020
• Uitvoeringsbesluit WVO 2020
• Wet College voor toetsen en examens

12.2 Ministeriële regelingen en regelingen/mededelingen van het CvTE

• Overzicht met ministeriële regelingen en regelingen/mededelingen CvTE

12.3 Verplichte examencommissie

Ter versterking van de schoolexaminering op scholen in het voortgezet onderwijs is het voor scholen voor voortgezet onderwijs sinds 1 augustus 2021 verplicht een examencommissie te hebben. De examencommissie van het vavo wordt hier niet bedoeld (zie Wet voortgezet onderwijs 2020, artikel 2.60d WVO 2020).

In het vavo vervult de examencommissie de taken van de directeur, zie artikel 7.4.11, tweede lid, juncto artikel 7.4.5 WEB. 

13 Contactadressen

13.1 Contactadressen bij de examens

Scholen kunnen bij het Examenloket terecht voor vragen die betrekking hebben op de examens voortgezet onderwijs. Het Examenloket beantwoordt de vragen en draagt indien nodig vragen over aan de hieronder genoemde instanties. Zo kunnen de scholen rekenen op een eenduidig en juist antwoord.

Meer informatie over alle partners is te vinden op de contactpagina.

13.2 Waar voor wat in het kort

• wet- en regelgeving: Examenloket.
• onregelmatigheden bij centrale examens en geschillen rond vaststelling scores: Examenloket. U wordt vervolgens zo nodig direct doorverbonden met de werkgroep examens van de Inspectie van het Onderwijs.
• inhoudelijke vragen over centrale examens: Examenloket.
• pooling tweede correctie, opgave aantal kandidaten, bestelling en aflevering van examenpakketten (ook problemen zoals beschadigde examenpakketten): DUO/Examendiensten.
• vragen over staatsexamens vo, opgave kandidaten aangewezen vakken tweede tijdvak en derde tijdvak: DUO/Examendiensten afdeling staatsexamens vo.
• vragen met betrekking tot de aanlevering van de examengegevens (op leerlingniveau) aan het Register Onderwijsdeelnemers (ROD): DUO/IPO.
• problemen met of vragen over Wolf: wolf@cito.nl.
• vragen over examensoftware Facet: helpdesk Facet.
• problemen met installatie en/of werking andere software bij de afname van examens: helpdesk Cito.
• advies over verdergaande aanpassingen dan de standaard voor kandidaten met een ondersteuningsbehoefte: het College voor Toetsen en Examens via het contactformulier.
• bij onregelmatigheden tijdens de afnamen van het CSE, CE, CSPE en BB- en KB-flex examens contact opnemen met de inspectie via het Examenloket.
• afwijkende wijze examineren bij onvoldoende beheersing Nederlandse taal, handicap of ziekte en bij het spreiden van het eindexamen melden bij de inspectie via het ISD. NB: Bij het spreiden van het eindexamen moet de inspectie ook ‘gehoord’ worden. De melder moet hiervoor daarom ook contact met de inspectie opnemen via het Examenloket.