In artikel 2.53 lid 3 Wet voortgezet onderwijs 2020 staat dat het een werkstuk is, een presentatie daaronder begrepen, waarin op geïntegreerde wijze kennis, inzicht en vaardigheden aan de orde komen die van betekenis zijn in het betrokken profiel.
Het profielwerkstuk heeft op één vak of meer vakken betrekking. Het vak of de vakken waarop het werkstuk betrekking heeft, maakt/maken onderdeel uit van het totale pakket (eindexamen) van de leerling. Wel moet altijd ten minste één groot vak betrokken zijn. Een groot vak heeft in de bovenbouw op de havo een omvang van minimaal 320 uur en op het vwo minimaal 400 uur. Het profielwerkstuk heeft zowel in vwo als havo een omvang van 80 studielasturen die bovenop die van de afzonderlijke vakken komt. De school bepaalt op hoeveel vakken het profielwerkstuk betrekking heeft en welke vorm het dient te hebben.
De havoleerling kan - als de school dat mogelijk maakt - één of meer vakken op vwo-niveau volgen. De leerling maakt een bij het vwo-vak horend profielwerkstuk wat op vwo-niveau wordt beoordeeld. De school kan de leerling dan bij overstap naar het vwo een vrijstelling voor het vak én het profielwerkstuk geven.
De vrijstelling voor het vak is gebaseerd op artikel 2.8, lid 2, 2.14 en 2.32, lid 1 van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020. Deze vrijstelling is niet officieel geregeld in het Uitvoeringsbesluit WVO 2020. In artikel 2.8, lid 2, 2.14 en 2.32, lid 1 van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 wordt namelijk gesproken over ‘vak(ken)’. Het profielwerkstuk is officieel geen vak. Maar omdat het profielwerkstuk alleen een schoolexamen betreft, stelt de school zelf vast of het profielwerkstuk op vwo-niveau is afgerond en of het resultaat wordt meegenomen in de beoordeling. Behaalde cijfers tellen mee in de uitslagbepaling voor het vwo-diploma. Het cijfer voor het profielwerkstuk telt mee binnen het combinatiecijfer.
Als de leerling na het behalen van een havodiploma opgaat voor een vwo-diploma, kan dus vrijstelling worden verkregen voor het profielwerkstuk. Er is dus geen officiële vrijstelling voor het profielwerkstuk vastgelegd in de regelgeving als het profielwerkstuk op een hoger niveau is afgerond. Dit betekent ook dat een vavo-instelling die het cijfer op het hogere niveau wil overnemen, officieel zelf een beoordeling van het profielwerkstuk moet vaststellen.
Het kan voorkomen dat het grote vak waarop het profielwerkstuk betrekking heeft niet bij de uitslag wordt betrokken (zie artikel 3.33, lid 3 Uitvoeringsbesluit WVO 2020). Het vak blijft wel deel uitmaken van het eindexamen, het profielwerkstuk vervalt niet. Voorwaarde is dan wel dat het vak op de cijferlijst vermeld blijft. Indien het de wens is van de leerling om een vak dat op grond van het slechte resultaat niet bij de uitslag wordt betrokken ook niet te vermelden op de cijferlijst (zie artikel 3.40, lid 2 Uitvoeringsbesluit WVO 2020), moet worden bekeken of het profielwerkstuk inhoudelijk ook aan een ander vak gekoppeld kan worden. Om deze reden verdient het de voorkeur het profielwerkstuk altijd betrekking te laten hebben op meer dan één vak.
Becijfering
Het profielwerkstuk wordt beoordeeld met een cijfer. Daardoor kan het profielwerkstuk niet meer tijdens of na het eerste tijdvak van het centraal examen worden afgerond: als onderdeel van het schoolexamen moet het voor het eerste tijdvak worden afgerond en het cijfer moet in Register Onderwijsdeelnemers (ROD) aangeleverd worden bij DUO.