Voor kandidaten die niet binnen het reguliere onderwijs eindexamen kunnen doen, bestaat de mogelijkheid één of meerdere staatsexamens te doen. Dit kan op zowel vmbo, havo als vwo voor veel vakken. Dit is geregeld in het staatsexamenbesluit.
Staatsexamens
Binnen het reguliere onderwijs wordt het eindcijfer bepaald op basis van twee resultaten; die van het schoolexamen (PTA) plus het resultaat van het centraal schriftelijk examen. Beide cijfers tellen voor vijftig procent mee.
Voor kandidaten die een staatsexamen doen geldt iets soortgelijks. Zij maken ook het centraal schriftelijk examen, maar in plaats van het schoolexamen, leggen zij een college-examen af. Dit kan uit zowel een mondeling als een schriftelijk deel bestaan. Voor sommige kunstvakken kan er ook een praktisch examen zijn.
Alle informatie die voor kandidaten van belang is, is te vinden op Staatsexamen - Mijn eindexamen. Hier is bijvoorbeeld meer te lezen over aanmelding en voorzieningen. Ook staan hier filmpjes waarin wordt uitgelegd hoe een mondeling college-examen gaat.
Voor wie?
De staatsexamens zijn bedoeld voor de volgende kandidaten:
- Leerlingen van scholen voor voortgezet speciaal onderwijs (vso-scholen).
- Kandidaten die zich individueel voorbereiden op hun examen (bijvoorbeeld militairen, hoogbegaafde kinderen, gedetineerden, topsporters, mensen die op latere leeftijd nog een certificaat of diploma willen halen).
- Leerlingen van scholen die niet door het rijk bekostigd zijn (bijvoorbeeld particuliere scholen).
Extra vak
Het komt steeds vaker voor dat leerlingen die eindexamen doen op een school voor voortgezet onderwijs, in een extra vak examen doen via een staatsexamens. Dat kan bijvoorbeeld als een school het vak zelf niet aanbiedt of niet aan deze leerling aan wil aanbieden. Het vak kan wel bij de uitslag van het eindexamen op school betrokken worden. Dit moet een kandidaat dan wel op tijd schriftelijk aanvragen. Het desbetreffende staatsexamen moet ook in het laatste leerjaar worden afgelegd (zie artikel 3.33 Uitvoeringsbesluit WVO 2020).
Het cijfer kan op de cijferlijst worden vermeld. De school dient dan te wachten met de officiële vaststelling van de uitslag tot het cijfer behaald voor het staatsexamen bekend is. Dit is pas in juli, omdat de mondelinge en praktische college-examens in juli worden afgenomen. Het diploma kan vaak pas in of na de vakantie worden uitgereikt. De school dient ook het cijfer behaald voor het vak bij het staatsexamen in ROD te melden evenals de uitslag van het totale eindexamen.