Deze informatie maakt deel uit van de Septembermededeling/Januari-aanvulling van het College voor Toetsen en Examens. Veranderingen t.o.v. 2022 zijn geel gemarkeerd. De veranderingen naar aanleiding van de Januari-aanvulling zijn blauw gemarkeerd.
De cspe’s worden in dit schooljaar weer als centraal examen afgenomen.
Wat is nieuw?
In 2019 is het cspe voor het laatst als centraal examen afgenomen. Daarom is ervoor gekozen hier, als dat nodig is, ook informatie te geven die mogelijk niet volstrekt nieuw is, maar wel als nieuw kan worden ervaren.
Zending A en zending C van de cspe’s komen ook in 2023 beschikbaar via de Secure downloadomgeving van Cito (voorheen Cito Portal). De inhoud van deze zendingen kan via de portal gedownload worden.
Afnameperiode:
De afnameperiode loopt van 3 april tot en met 21 juli. Het tijdstip van beschikbaarstelling van examendocumenten voor de voorbereiding op en afname van de cspe’s in 2023 is hierop afgestemd. Zie ook de activiteitenplanning op Examenblad.nl.
Vanaf 2022 is een woordenboek Nederlands toegestaan als hulpmiddel bij de cspe’s.
In 2023 wordt in elk cspe ten minste één onderdeel vanuit Facet afgenomen. Examensecretarissen en betrokken docenten worden hierover nader geïnformeerd via een webinar dat door Stichting Platforms Vmbo in samenwerking met Cito en het College voor Toetsen en Examens wordt georganiseerd in het najaar van 2022.
Algemene informatie en aandachtspunten
Algemene delen Instructie voor de Examinator en Correctievoorschrift van de profielvakken.
De Instructie voor de Examinator het deel ‘Algemene richtlijnen en aanwijzingen’ staat op de examenpagina van elk van de afzonderlijke profielvakken. Van het correctievoorschrift is het deel ‘Algemene richtlijnen en aanwijzingen’ eveneens op de examenpagina van elk afzonderlijk profielvak geplaatst.
Via zending A, profielvak-cspe’s, beschikbaar voor de scholen via de Secure downloadomgeving van Cito, worden alleen nog de specifieke delen Instructie voor de Examinator per onderdeel beschikbaar gesteld.
Via zending C profielvak-cspe’s, eveneens beschikbaar via de Secure downloadomgeving van Cito, komen de beoordelingsmodellen per onderdeel beschikbaar voor de scholen.
Onderdelen in Facet
Bij de profielvak-cspe’s D&P wordt één onderdelen vanuit Facet aangeboden. Begin november ontvangt u hierover meer informatie.
Digitale versie van beoordelingsmodel
Voor de cspe’s bb, kb en gl van D&P is naast een papieren versie ook een digitale versie van het beoordelingsmodel per onderdeel beschikbaar. Als service wordt het digitale beoordelingsmodel beschikbaar gesteld gelijktijdig met zending C. Voor meer informatie, zie ‘Toelichting servicedocument: een digitale versie van het correctievoorschrift bij het cspe’.
Online applicaties
Vanaf het examenjaar 2020 is het onder voorwaarden toegestaan om online-applicaties bij de afname van de cspe’s te gebruiken, zie het document ‘Digitaal toetsen en examineren: Facet en cspe-applicaties 2023’ en ‘Voorwaarden gebruik online applicaties bij cspe’s’.
Geloofs-/levensovertuiging en vervangen van producten
Indien het bevoegd gezag van de school vaststelt dat een kandidaat op grond van zijn geloofs-/levensovertuiging NIET met een bepaald product kan/mag werken, is het toegestaan een vervangend product te gebruiken. Voorwaarde is dat het van de kandidaat voorafgaand aan de afnameperiode bij de school bekend is en is vastgelegd.
Het vervangende product dient in zoverre gelijkwaardig te zijn dat de toe te passen technieken dezelfde blijven, de moeilijkheidsgraad van het examen gelijk blijft en alle beoordelingsaspecten van het correctievoorschrift van toepassing blijven. Ook moet de keuze voor het vervangende product bij het onderdeel koken passen in de opdrachten van het onderdeel serveren.
Indien een kandidaat met een product werkt, dat hij niet kan/mag proeven, en dit wordt in het examen wel van de kandidaat gevraagd, dan mag het bevoegd gezag van de school iemand aanwijzen die het product voor de kandidaat proeft.
Voor kandidaten die vanwege een beperking, bijvoorbeeld een allergie, ‘aangewezen’ zijn op een aangepast cspe gelden de voor deze kandidaten geldende richtlijnen die zijn opgenomen in paragraaf 6 van de Septembermededelingen: Kandidaten met een ondersteuningsbehoefte.
Voorlichting voorbereiding op en afname van cspe’s
Voor 2023 zal deze voorlichting in de vorm van webinars in maart 2023 plaatsvinden. Via onder meer de Stichting Platforms vmbo worden de scholen tijdig nader geïnformeerd over deze voorlichtingsactiviteiten.
Examenstof
De examenstof voor het centraal praktische examen is beschreven in de syllabus. De syllabus is een uitwerking van het examenprogramma. De syllabus is leidend (niet de educatieve methode).
Voorbeeld-cspe’s op Examenblad.nl
Op de examenpagina’s onder de jaarringen van voorgaande jaren (vanaf 2016) is onder ‘Examendocumenten’ een overzicht beschikbaar met examendocumenten van het betreffende jaar. Deze in voorgaande jaren afgenomen examens kunnen worden gebruikt als oefenexamen. Cspe’s van 2020 zijn niet beschikbaar als oefenexamen en mogen hiervoor ook niet gebruikt worden. Hierover zijn alle scholen geïnformeerd.
Afnameperiode
De cspe’s kunnen worden afgenomen van 3 april t/m 21 juli 2023 zie het interactief rooster en de activiteitenplanning op Examenblad.nl.
Twee versies per profielvak-cspe
Bij de afname worden in de afnameperiode twee versies, een rode en een blauwe, ingezet. Op de onderwerppagina ‘werken met twee profielvak-cspe’s’ vindt u de informatie hierover. Onder meer de brochure ‘Cspe’s beroepsgerichte profielvakken 2023’.
Overzicht onderdelen en ICT
Vanaf 1 november is onder het kopje ‘Specifieke informatie per versie’ het overzicht onderdelen en ICT beschikbaar. Tevens is aangegeven welke onderdelen voor een groot deel vanuit Facet worden afgenomen. In het overzicht is ook de richttijd examenduur per afzonderlijk onderdeel weergegeven.
Richtlijnen
De Instructie voor de Examinator bevat richtlijnen voor de voorbereiding, de uitvoering en de beoordeling. Het deel ‘Algemene richtlijnen en aanwijzingen’ vindt u op de examenpagina van dit vak. De onderdeelspecifieke instructie voor de examinator maakt deel uit van zending A.
Tot de Instructie voor de Examinator behoort ook de Instructie voor de Kandidaat. De instructie voor de kandidaat bestaat bij de profielvakken uit twee delen:
- een openbare algemene instructiefilm voor alle profielvak-cspe’s waarin de kandidaat geïnformeerd wordt over de opzet van het profielvak-cspe.
- profielvak-specifieke animaties voor elke versie van een onderdeel van een cspe. De animaties maken deel uit van zending C. In de specifieke animaties wordt geduid waar het cspe onderdeel over gaat en welke opdrachten de kandidaat gaat maken. Dit zonder dat de concrete inhoud van de opdracht vermeld wordt. Kandidaten mogen deze animaties alleen inzien met inachtneming van de richtlijnen die in de Instructie voor de Examinator zijn aangegeven over de Instructie voor de Kandidaat. Van de animaties is ook een papieren versie 'Instructie voor de Kandidaat' beschikbaar.
Bij de afname moeten de richtlijnen voor het omgaan met examentijd in acht genomen worden.
Zie hiervoor het document: ‘Richtlijnen examentijd cspe’. Onder ‘? Vragen’ op de examenpagina vindt u daarnaast een concrete uitwerking van hoe scholen hier in de praktijk mee om kunnen gaan.
Het is van belang dat de examinator in elk geval de praktijkopdrachten zelf maakt voordat hij start met de afname van het cspe. De examinator mag daartoe vanaf 10 werkdagen voorafgaand aan de start van de afname op de school een kandidaatexemplaar (zending B) inzien.
Zending A van het profielvak-cspe is vanaf 8 februari 2023 via de Secure downloadomgeving van Cito beschikbaar voor de scholen. Zending A voor de profielvak-cspe’s bevat zogenaamde ‘grijze vlekken exemplaren’. Aan de hand van zending A (zie 5.6.2 van de Septembermededeling) kunnen examinatoren en de examensecretaris de organisatie van het cspe afstemmen.
Zending B voor de scholen van de profielvak-cspe’s vmbo bb, kb en gl bevat de pakketten met de opgaven voor de kandidaten. De verzending van zending B vindt vanuit DUO plaats. Deze zending wordt maandag 6 maart op de scholen bezorgd.
Zending C van de profielvakcspe’s vmbo bb, kb en gl is vanaf 8 maart via de Secure downloadomgeving van Cito beschikbaar voor de scholen. Zending C bevat: Applicaties cspe (zie ook 5.6.2 van de Septembermededelingen) met de handleiding en de bestanden bij de profielvak-cspe’s; dit zijn de digitale bestanden bij de praktische opdrachten. Alsmede ook de specifieke animaties onderdeel uitmakend van de Instructie voor de Kandidaat. Zending C bevat daarnaast per profielvak-cspe twee (papieren) exemplaren van de beoordelingsmodellen per onderdeel.
Voor de vakken BWI, D&P, PIE en MVI bevat zending C ook een digitale versie van het correctiemodel.
Onderdelen en minitoetsen in Facet
Minitoetsvragen worden uitsluitend afgenomen in Facet.
Verklanking
Alle varianten van alle minitoetsen zijn verklankbaar in Facet. In principe geldt dat ook voor de andere in Facet te maken opdrachten van de onderdelen die vanuit Facet worden afgenomen. Bij het maken van een afnameplanning in Facet moet door middel van een vinkje aangegeven worden welke kandidaten recht hebben op verklanking. De mogelijkheid om tekst te laten verklanken mag niet voor alle leerlingen gebruikt worden. Kandidaten die gebruik willen maken van verklanking dienen te beschikken over een hoofdtelefoon.
Proef op de Som is noodzakelijk
Het is noodzakelijk om de Proef op de Som te nemen. Dat wil zeggen dat van tevoren alle aspecten van een afname geoefend worden aan de hand van voorbeeldopdrachten in Facet. Zo komen leerlingen niet voor het eerst bij de echte opdrachten, waaronder de minitoetsen, met Facet in aanraking. De examensecretaris en de docent oefenen met het plannen van de afnames en het overbrengen van de scores naar het beoordelingsschema.
Voorbeeldopdrachten waaronder voorbeeldminitoetsen in Facet
Uiterlijk in januari staan voorbeeldopdrachten waaronder de voorbeeldminitoetsen klaar als package in Facet. Als het zover is, ontvangt de examensecretaris daarover een bericht van DUO/Facet.
Regelgeving: status correctievoorschrift
Het CvTE heeft de correctievoorschriften bij regeling vastgesteld. Het correctievoorschrift is een zogeheten algemeen verbindend voorschrift en valt onder wet- en regelgeving die van overheidswege wordt verstrekt. De corrector mag dus niet afwijken van het correctievoorschrift.
Als de corrector van mening is dat het correctievoorschrift een onvolkomenheid bevat, neemt hij contact op met het Examenloket via het contactformulier op www.examenloket.nl.
Specifieke informatie per versie
Specifieke informatie D&P bb versie blauw
Om het examen te kunnen maken is nodig:
- gangbare keukeninventaris inclusief bakpapier;
- gereedschappen en materialen die normaal in een werkplaats aanwezig zijn;
- liniaal;
- kolomboormachine;
- spiraalboor/houtboor ø3 mm;
- verzinkboor ø6 mm;
- figuurzaagmachine of decoupeerzaag;
- kapzaag of handzaag;
- verstekzaag met verstekbak.
Zorg voor elke kandidaat ten minste voor:
- lat geschaafd vuren * (12 x 44 x 1000 mm - tolerantie +/- 1 mm);
- 2 latten geschaafd vuren * (18 x 27 x 155 mm - tolerantie +/- 1 mm);
- triplex plaat ** (3 x 145 x 176 mm - tolerantie +/- 1 mm);
- 12 stalen kruiskophoutschroeven, verzonken*** (ø3,5 x 20 mm).
*Er mag ook een ander houtsoort gebruikt worden.
** Er mag ook ander plaatmateriaal gebruikt worden.
*** Er mag ook een andere passende verzonken kruiskophoutschroef gebruikt worden, bijvoorbeeld met lengte 3 x 20 mm of 4 x 22 mm.
Overzicht onderdelen en ICT D&P bb versie blauw
Specifieke informatie D&P kb versie blauw
Om het examen te kunnen maken is nodig:
- gangbare keukeninventaris inclusief bakpapier;
- gereedschappen en materialen die normaal in een werkplaats aanwezig zijn;
- liniaal;
- kolomboormachine;
- spiraalboor/houtboor ø3 mm;
- verzinkboor ø6 mm;
- figuurzaagmachine of decoupeerzaag;
- kapzaag of handzaag;
- verstekzaag met verstekbak.
Zorg voor elke kandidaat ten minste voor:
- lat geschaafd vuren * (12 x 44 x 1000 mm - tolerantie +/- 1 mm);
- 2 latten geschaafd vuren * (18 x 27 x 155 mm - tolerantie +/- 1 mm);
- triplex plaat ** (3 x 145 x 176 mm - tolerantie +/- 1 mm);
- 12 stalen kruiskophoutschroeven, verzonken*** (ø3,5 x 20 mm).
*Er mag ook een ander houtsoort gebruikt worden.
** Er mag ook ander plaatmateriaal gebruikt worden.
*** Er mag ook een andere passende verzonken kruiskophoutschroef gebruikt worden, bijvoorbeeld met lengte 3 x 20 mm of 4 x 22 mm.
Overzicht onderdelen en ICT D&P kb versie blauw
Specifieke informatie D&P gl versie blauw
Om het examen te kunnen maken is nodig:
- gangbare keukeninventaris inclusief bakpapier.
Overzicht onderdelen en ICT D&P gl versie blauw
Specifieke informatie D&P bb versie rood
Om het examen te kunnen maken is nodig:
- gangbare keukeninventaris en muffinbakvorm met (minimaal) zes holtes, of zes (aluminium) bakjes ø8 x 3 cm
- gereedschappen en materialen die normaal in een werkplaats aanwezig zijn;
- kolomboormachine of elektrische schroefboormachine;
- kapzaag;
- figuurzaagmachine (met zaagjes geschikt voor het zagen van 12 mm hout);
- forstnerboor ø12 mm;
- spiraalboor ø3,0 - 3,5 mm;
- houtbeitel met een breedte van 12 mm;
- kunststof of houten hamer voor gebruik van de beitel;
- (metalen steek)passer;
- winkel(blok)haak;
- houtlijm.
Zorg voor elke kandidaat ten minste voor:
- plaat multiplex of berkentriplex (3 x 150 x 200 mm - tolerantie +/- 1 mm);
- plank geschaafd vuren* (12 x 44 x 1200 mm - tolerantie +/- 2 mm);
- rondhout (ø12 x 250);
- 8 stalen verloren kopspijkers (ø1,4 x 20-25);
- 12 stalen spaanplaatschroeven verzonken (ø3,0-3,5 x 20-25).
*Er mag ook een andere houtsoort gebruikt worden, bijvoorbeeld multiplex of mdf.
Overzicht onderdelen en ICT D&P bb versie rood
Specifieke informatie D&P kb versie rood
Om het examen te kunnen maken is nodig:
- gangbare keukeninventaris en muffinbakvorm met (minimaal) zes holtes, of zes (aluminium) bakjes ø8 x 3 cm
- gereedschappen en materialen die normaal in een werkplaats aanwezig zijn;
- kolomboormachine of elektrische schroefboormachine;
- kapzaag;
- figuurzaagmachine (met zaagjes geschikt voor het zagen van 12 mm hout);
- forstnerboor ø12 mm;
- spiraalboor ø3,0 - 3,5 mm;
- houtbeitel met een breedte van 12 mm;
- kunststof of houten hamer voor gebruik van de beitel;
- (metalen steek)passer;
- winkel(blok)haak;
- houtlijm.
Zorg voor elke kandidaat ten minste voor:
- plaat multiplex of berkentriplex (3 x 150 x 200 mm - tolerantie +/- 1 mm);
- plank geschaafd vuren* (12 x 44 x 1200 mm - tolerantie +/- 2 mm);
- rondhout (ø12 x 250);
- 8 stalen verloren kopspijkers (ø1,4 x 20-25);
- 12 stalen spaanplaatschroeven verzonken (ø3,0-3,5 x 20-25).
*Er mag ook een andere houtsoort gebruikt worden, bijvoorbeeld multiplex of mdf.
Overzicht onderdelen en ICT D&P kb versie rood
Specifieke informatie D&P gl versie rood
Om het examen te kunnen maken is nodig:
- gangbare keukeninventaris en muffinbakvorm met (minimaal) zes holtes, of zes (aluminium) bakjes ø8 x 3 cm.