Kaartvaardigheden worden vanaf 2020/2021 zonder atlas getoetst bij het CE aardrijkskunde

Onderzoek naar twee atlassen

Sinds december 2017 is er, naast de Grote Bosatlas, een nieuwe schoolatlas: Alcarta. Beide atlassen voldoen aan de door het College voor Toetsen en Examens (CvTE) gestelde eisen voor een atlas als hulpmiddel bij het centraal examen aardrijkskunde havo en vwo.

Het CvTE heeft in de afgelopen maanden onderzocht of het mogelijk is om een centraal examen af te nemen waarbij één groep leerlingen de Grote Bosatlas gebruikt en een andere groep Alcarta. We hebben geconcludeerd dat dit niet mogelijk is. Doordat beide atlassen veel (detail)verschillen kennen, komen leerlingen in een ongelijke uitgangspositie als zij een examen aardrijkskunde afleggen.

Het CvTE heeft niet de mogelijkheid om één van beide atlassen uit te sluiten als hulpmiddel. Beide atlassen immers voldoen aan de gestelde eisen en als overheidsinstelling kan het CvTE niet één marktpartij uitsluiten.

Besluit

Dit betekent dat een atlas vanaf 2020 voor havo en 2021 voor vwo niet langer als hulpmiddel bij het centraal examen is toegestaan.

Het onderzoeksrapport waarop het CvTE zijn besluit heeft gebaseerd is hieronder te vinden. In het rapport staan de resultaten van een veldonderzoek met een testexamen dat op 17 scholen bij 183 leerlingen is afgenomen. Met name de analyses van individuele vragen maken duidelijk dat leerlingen voor- of nadeel hebben bij het gebruik van een van beide atlassen.

• CvTE-rapportage atlasonderzoek 2018 PDF, 4.07 MB (opent in nieuw venster)
• CvTE Backstage: Waarom een centraal examen aardrijkskunde zonder atlas als hulpmiddel? (YouTube)

Vooruitblik

Toetsing van kaartvaardigheden blijft onderdeel uitmaken van het centraal examen aardrijkskunde. Het bronnenkatern bij het examen zal worden uitgebreid met – naar verwachting – kaarten uit beide atlassen. Mogelijk is een afzonderlijk kaartenkatern nodig. Het CvTE en Cito zullen in het najaar een voorbeeld van zo’n katern laten zien.

Een atlas blijft essentieel voor het onderwijs in de bovenbouw van havo en vwo. Zonder atlas kan het examenprogramma aardrijkskunde niet worden onderwezen en getoetst. Doordat bepaalde kaartvaardigheden nu alleen in het schoolexamen worden geëxamineerd, wint het schoolexamen aan gewicht (zie hiervoor de vooruitblik in het onderzoeksrapport).

Stoppen met een atlas als hulpmiddel bij het centraal examen zal misschien als een verlies worden beschouwd. Dit besluit heeft echter ook positieve kanten: er ontstaat meer keuze voor scholen in de aanschaf en het gebruik van een atlas en meer vrijheid voor innovatie bij atlasmakers.

Tot slot

Het CvTE en Cito zullen in de komende tijd meer informatie geven over de manier waarop in het CE havo in 2020 en vwo in 2021 kaarten worden afgebeeld en kaartvaardigheden worden getoetst.

Bij de examens in 2019 is de Grote Bosatlas nog steeds voorgeschreven als hulpmiddel. In onderstaand overzicht is aangegeven in welk jaar welke druk van de Grote Bosatlas is toegestaan.