Het staatsexamen kan leiden tot het diploma vwo, havo en vmbo. Dit is geregeld in het Staatsexamenbesluit VO.
Staatsexamens
De staatsexamens bestaan evenals de eindexamens uit twee gedeelten: het centraal eindexamen en het college-examen. Het centraal examen is identiek aan het centraal examen voor de dagscholen en de dag/avondscholen. Het college-examen bestaat uit:
- een schriftelijke toets en een mondeling examen, of
- een schriftelijke toets, of
- een mondeling examen, of
- een praktisch examen (alleen de kunstvakken).
Kandidaten kunnen zich voor het eerste tijdvak van de staatsexamens aanmelden bij de afdeling staatsexamens vwo-havo-vmbo van het onderdeel Examendiensten van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) in Groningen. Deze afdeling verzorgt onder andere de administratie en logistiek voor deze examens.
De staatsexamens Voortgezet Onderwijs zijn bedoeld voor de volgende kandidaten:
- leerlingen van scholen voor voortgezet speciaal onderwijs (vso; scholen voor dove en slechthorende, voor blinde en slechtziende kinderen en voor kinderen met een lichamelijke of geestelijke beperking);
- kandidaten die zich individueel op een examen voorbereiden, zoals militairen, hoogbegaafde kinderen, ouderen, gedetineerden, topsporters.
- leerlingen van niet-door-het-rijk-bekostigde-scholen zonder aanwijzing.
Voor een deel gaat het om kandidaten die het reguliere onderwijs niet naar eigen tevredenheid konden volbrengen. Zo kan er sprake zijn van het ontbreken van een of meer vakken voor een bepaalde vervolgopleiding. Kandidaten dienen zich voor 1 januari aan te melden voor het staatsexamen.
Extra vak bij staatsexamen
Het komt steeds vaker voor dat leerlingen die eindexamen doen op een school voor voortgezet onderwijs, in een extra vak examen doen bij het staatsexamen. De reden is vaak dat de school het vak zelf niet aanbiedt of niet aan deze leerling aan wil bieden. Het vak kan wel bij de uitslag van het eindexamen op school betrokken worden, indien de kandidaat daar op tijd en schriftelijk om heeft verzocht en het staatsexamen in het laatste leerjaar wordt afgelegd (artikel 48 lid 8 Eindexamenbesluit VO).
Het cijfer kan dan op de cijferlijst worden vermeld. De school dient dan te wachten met de officiële vaststelling van de uitslag tot het cijfer behaald voor het staatsexamen bekend is. Dit kan pas eind juli zijn, omdat de commissie-examens in juli worden afgenomen. Het diploma kan vaak pas na de vakantie worden uitgereikt. De school dient ook het cijfer behaald voor het vak bij het staatsexamen in BRON te melden evenals de uitslag van het totale eindexamen.